تذكرة الأعيان
تذكرة الأعيان اثر آیت‌الله جعفر سبحانى، شرح احوال، انديشه‌ها، آثار و خدمات تعدادى از عالمان، متكلمان و فقيهان بزرگ شيعه در طول تاريخ است.
| تذکرة الأعیان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سبحانی تبریزی، جعفر (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | یحتوی علی ترجمه لفیف من اعیان المتکلمین و الفقهاء و علی مباحث هامه |
| ناشر | مؤسسة الإمام الصادق علیه‌السلام |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1419 ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-6243-46-0 |
| موضوع | فقیهان شیعه - سرگذشتنامه
متکلمان شیعه - سرگذشتنامه مجتهدان و علما - سرگذشتنامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 55/3 /س2ت4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مؤلف، تراجم علما و اطلاع بر زندگى ابرار و نيكان را از اهداف علم‌آموزى خويش دانسته و مى-گويد كه نزد مدرس تبريزى صاحب ريحانة الادب تلمذ كرده و فنون و روش‌هاى ترسيم زندگى و شخصيت افراد را ياد گرفته است.
ساختار
اين اثر بيشتر از آن‌كه تراجم صرف باشد حاوى نكات و تأملاتى در تاريخ علوم اسلامى و شرح انديشه‌ها، مبانى و ادوار تفكر اسلامى است.
گزارش محتوا
كتاب، حاوى بررسى احوال 20 تن از فقيهان و فرهيختگان بزرگ شيعه از اعصار كهن تا دوران معاصر است.
نخست از شخصيت، نقش و اقدامات حديثى محمد بن مسلم ثقفى و خدمات او در حفظ مجموعه‌هاى حديثى و اخذ آنها از امام صادق(ع) پرداخته و نكاتى ارزنده راجع به اصول اربعمائه، دانشگاه امام صادق، مسند نويسى و مسند محمد بن مسلم طرح كرده و آراى رجاليان را بارها آورده است.
از ميان ديگر محدثان مهم شيعه زراره بن اعين و نقش حديثى وى و مجموعه‌هایى كه از اقوال اهل‌بيت تهيه كرده در اين كتاب مطرح شده و با بررسى زندگى و كارهاى او تأكيد شده كه زراره در تدوين حديث شيعه نقطه عطف بوده است. نویسنده ميان مسند نويسى و مدونات حديثى شيعه و اهل سنت مقايسه كرده است.
در ادامه شرح احوال شيخ مرتضى، سعد‌الدين بن براج، احمد بن على طبرسى، على بن حسن حلبى، سيد ابوالمكارم بن زهره، يحيى بن بطريق، قطب‌الدين كيدرى، يحيى حلى و على بن عيسى اربلى از عالمان و فقيهان قرن پنجم تا قرن هفتم مطرح شده و به اجمال در شرح انديشه‌ها و آثار اين شخصيت‌ها، مسيرى از تاريخ و ادوار فقه و اجتهاد شيعى و نقش هر يك از اين عالمان در تداوم آن ارائه كرده است.
نيز رفع شبهات علمى و عقيدتى، تأسيس مناهج فقهى، گسترش علوم تفسيرى در ميان شيعه، شكل‌گيرى كتب فتوايى و استدلالى فقهى از امتيازات تفكر شيعه است كه توسط اين فقيهان صورت گرفته است. فقه شيعه با علامه حلى در قرن هشتم به اوج استحكام، گستردگى، مستدل بودن، جامعيت و فروعات فتوايى مى‌رسد به اين جهت نویسنده موسوعه‌هاى فقهى علامه حلى مانند تبصره، ارشاد الاذهان، قواعد الاحكام، مختلف الشيعه، تذكرة الفقهاء، منتهى المطلب و تحرير و نهایه را معرفى و مشخصات و مباحث هر يك را توضيح داده است.
سپس از آراى فلسفى و مكتب سرنوشت ساز صدر المتألهين شيرازى و شرح احوال و آثار او بحث كرده و در شش اصل، خطوط كلى انديشه وى را كه بر پايه اصالت وجود و تشكيك در وجود قرار دارد توضيح داده است. سپس تأثير اين اصول در پاسخ به شبهات معاد مورد بررسى قرار گرفته است.
در ادامه زندگى‌نامه و آثار عبدالفتاح مراغى عالم شيعى قرن سيزدهم هجرى و تأثير او در شناسايى قواعد فقهى طرح شده و به اجمال كتاب العناوين وى معرفى شده است. شيخ انصارى و انديشه‌هاى فقهى و منهج و مكتب او در ادامه به تفصيل با مراجعه به آثار و كتب تأثيرگذارش معرفى گرديده است. درباره زين‌العابدين گلپايگانى، عبدالصمد خامنه‌اى و فضل‌الله نورى و غلامرضا قمى كه از عالمان قرن سيزده و چهارده هستند اطلاعاتى ارائه شده است و بخش پايانى به شرح مفصل زندگى، تحصيلات، سفرها و آثار و انديشه‌هاى مفسر بزرگ معاصر محمدحسین طباطبايى صاحب الميزان اختصاص يافته و علاوه بر توضيح اين تفسير و آراى تفسيرى وى، گزيده‌اى از خدمات و اقدامات فلسفى و آثار علمى فلسفى ايشان و تأثيرى كه در حوزه علميه گذاشته و مشخصات تدريس و روش فلسفى وى ارائه شده است.