بحر الحقیقة

بحر الحقيقة، اثر احمد بن محمد بن محمد طوسى غزالى (ح452-520ق)، کتابی است پیرامون سفر معنوی روح و تعالی آن که به اهتمام نصرالله پورجوادی، منتشر شده است.

بحر الحقیقة
پدیدآوران	غزالی، احمد بن محمد (نويسنده) پورجوادی، نصرالله (مصحح)
ناشر	انجمن فلسفه ايران
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1356ش - 1397ق - 1977م
چاپ	1
موضوع	عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 - تصوف - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	3ب4غ 282/7 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

غزالی در این کتاب، کم‌وبیش، همان معانی که در دو اثر دیگر خود، «سوانح» و «رسالة الطير» یا «داستان مرغان» مطرح نموده را به طرز دیگری، بیان کرده و جزئیات سفر روح را به تفصیل بیشتر، شرح داده است.

از نظر غزالی، پیش از آنکه روح به عالم ترکیب بیاید و به غوغای بشریت مبتلا شود، در عین تجرد خود از اصل خویش دور شده و سپس بدو بازگشته است. پس از این وصال، بار دیگر روح به هجران و فراق مبتلا شده و در زندان این عالم، اسیر گشته است. بنابراین، روح نه یک نزول، بلکه دو نزول و یک صعود در پشت ‌سر گذاشته و اینک در عالم بشریت به انتظار بازگشت دوم است. این مطلب را غزالی در ابتدای کتاب تصریح کرده است.

پس از تمهید این مقدمه، غزالی به شرح کیفیت این سفر مبادرت ورزیده و حالات و مشاهدات رونده را در حین عبور از دریاهای هفت‌گانه، به رمز و اشاره، بیان کرده است. اما پیش از اینکه سخن از سفر دریاها به میان آورد، در مقدمه خود، باید مسافر را به ساحل دریای نخستین که بحر معرفت است، برساند و ازاین‌رو به تمییز سفر خشکی که حد آن ساحل دریاست و سفر دریا و بیان اقسام هریک، می‌پردازد.

غزالی در این کتاب، معرفت را یکی از دریاها بشمار آورده است؛ زیراکه معرفت حکم به خرابی مسافر می‌کند و او را از تمییز وجود خود، پاک می‌سازد. در این دریا، مسافر در سفینه عنایت می‌نشیند و چشم به بادبان لطافت می‌دوزد تا صدف یقین به کف آورد. آنگاه دری را که در میان صدف است، با دست همت برمی‌گیرد و نظر از دو عالم بریده می‌گرداند و از خود فانی می‌شود تا شاهد معنی گردد. از پرتو همین مشاهده است که عارف به عهد الست وفا می‌کند و پاسخ «بلی شهدنا» می‌دهد. در شرح گوهر این دریا، غزالی می‌نویسد که آن آفتاب فلک معرفت است. این آفتاب از مشرق سر عارف طلوع نموده و در مغرب دل او، غروب می‌کند.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.