الكنز في القراءات العشر
الكنز في القرائات العشر اثرى است كه دربارۀ قرائتهاى دهگانۀ قرآن كريم نوشته عبداللّه بن عبدالمؤمن الواسطى نگاشته شده است.
| الکنز فی القراءات العشر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مشهدانی، خالد احمد (محقق) ابن‌وجیه، عبدالله بن عبدالمومن (نویسنده) |
| ناشر | مکتبة الثقافة‌الدينية |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1425 ق یا 2004 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قاریان عشره
قرآن - تجوید قرآن - قرائت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 75/5 /الف2ک9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مؤلف در اين كتاب به بيان قرائتهاى دهگانۀ آيات قرآن كريم از سورۀ فاتحه تا سورۀ ناس، به جز سورۀ عصر، پرداخته است.
على‌رغم اينكه «الكنز» کتابى ويژه قرائتهاى دهگانه است اما بسيارى از قرائت‌هایى كه موافق با قرائتهاى فوق عشره است نيز در آن گرد آمده است.نویسنده نمونه‌هایى از اين قرائت‌ها را بدون اشاره به قارى آن در كتاب خود جاى داده است.
مؤلف در باب اول از مقدمه كتاب ده فصل ايجاد كرده و هرفصلى را به يكى از قرّاء عشرة اختصاص داده و در آن بطور مختصر به شرح حال قارى، روات و طرق روايات وى پرداخته است.
در باب دوم قواعد و اصطلاحاتى را كه در به هنگام يادآورى اختلاف و اتفاق قراء به كار مى‌برد يادآور شده است.باب سوم را به مخارج حروف عربى و صفات آنها از قبيل همس، جهر، شدة و...اختصاص داده است.در بخش أصول به بيان اصول قرائات و ظواهرآنها پرداخته و آنها را طى ده اصل بيان كرده است.در بخش فرش الحروف هم كه از سوره فاتحه آغاز و به سورۀ ناس پایان مى‌پذيرد در هرسورة قرائات ويژه حروف آن سوره را يادآور شده و در پایان هرسوره ياءات ثابت و زايد را درج نموده است.
ويژگى‌ها
- به گفتۀ خود نویسنده اين اثر بطور خلاصه و روشن تمام آثارى را كه در علم قرائات نگاشته شده در خود جاى داده است.
- نویسنده در نقل و تدوين مواد علمى كتاب نهایت دقت و امانتدارى را به خرج داده است، از اين رو طرق و اسانيد روايات را به تفصيل و بدون هيچ‌گونه كم و كاست ذكر كرده چنانكه در مورد ظواهر حروف و اصولى مانند همز و اماله و ترقيق و وقف و غيره چنين دقتى را اعمال كرده است.
- ايجاز غير مخلّ به مقصود ديگر ويژگى اين اثر به شمار مى‌رود كه در اختصار صورت گرفته در اسماء أعلام، اسماء كتب، قرائت آيات و غيره نمودار است.
- مؤلف براى برخى سور قرآنى نامهایى ذكر مى‌كند كه در نسخه‌هاى قرآنى متداول بين مردم وجود ندارد و البته اين نه از آن جهت است كه وى نامهاى جديدى براى اين سوره‌ها وضع كرده باشد بلكه ازآن‌رو است كه آنچه را علماى ملّت در آثار خود ذكر كرده و کتاب‌هاى علوم قرآنى آنها را در خود جاى داده‌اند، يادآور شده باشد.
ساختار
كتاب داراى يك مقدمه و خاتمه از محقق و پژوهشگر اثر آقاى خالد المشهدانى است.وى كتاب را به دو بخش اساسى تقسيم كرده است:بخش اول: «الدراسة» که در آن ضمن دو فصل به معرفي مؤلف و معرفى خود كتاب پرداخته و روش تحقيقى پژوهشگر يادآورى شده است.در فصل اول زندگانى مؤلف، اساتيد و شاگردان و تأليفات و آثار نویسنده بيان شده و در فصل دوم ضمن پنج مبحث ذيل به معرفى كتاب پرداخته شده است: نام كتاب و توثيق نسبت آن به نویسنده‌اش، روش مؤلف در اين كتاب، اهمیت کتاب، ظواهرو قضاياى لغوى و نحوى و در نهایت روش محقق در تحقيق و نيز معرفى نسخه‌هاى خطى اين اثر.
بخش دوم: «التحقيق» که به متن كتاب مورد نظر مى‌پردازد.نویسنده كتاب خود را در سه قسمت تهيه و تدوين نموده است: مقدمه، اصول و فرش الحروف.
مؤلف پس از خطبۀ كتاب وارد مقدمه مى‌شود.مقدمه مشتمل بر سه باب ذيل مى‌باشد: الباب الاول: في اسماء الائمة و بلادهم و رواتهم و اسانيدهم. الباب الثاني: في قواعد الكتاب، الباب الثالث: في مخارج الحروف و صفاتها
بخش«اصول» مشتمل بر ده اصل ذيل مى‌باشد:
الاصل الاول: في الادغام و الاظهار. الاصل الثاني: في هاء الكناية. الاصل الثالث: في الكناية. الاصل الرابع: في المد و القصر و الوقف على السكون الاصل الخامس: في الأمالة. الاصل السادس: في ترقيق الراءات و تفخيمها الاصل السابع: في تغليظ اللامات و ترقيقها.الاصل الثامن: في الوقف الاصل التاسع: في الياءات.الاصل العاشر: في الاستعاذة بخش«فرش» نيز از سوره فاتحه آغاز و به سوره ناس پایان مى‌يابد.ذيل هر سوره عناوين ذيل مورد بررسى قرار گرفته است: الياءات و تفصيل ما ادغمه ابوعمرو، در پاورقى‌هاى كتاب كه توسط پژوهشگر تهيه شده به ذكر رفرنسى‌ها و ارجاعات و پاره‌اى توضيحات پرداخته شده و در پایان كتاب مصادر و منابع مورد استفاده محقق به همراه فهرست موضوعات كتاب ثبت شده است.
نسخه‌شناسى
اين كتاب توسط دكتر خالد احمد المشهدانیپژوهش شده و در قطع وزيرى با جلد گالينگور در دو جلد(مجموعا 781 صفحه) براى اولین بار در سال 1425 هجرى از سوی «مكتبة الثقافة‌الدينية» قاهره به چاپ رسيده است.
منابع مقاله
مقدمه محقق و متن كتاب