کسایی، علی بن حمزه

علی بن حمزه کسایی (119-۱۸۹ق)، شاعر، سرآمد علم نحو و قرائت و یکی از قاریان هفت‌گانه در قرن دوم هجری قمری در بغداد، کتاب او به نام معاني القرآن از مهم‌ترین آثار در زمینه واژه‌شناسی قرآن کریم است.

کسایی، علی بن حمزه
NUR01998.jpg

ولادت و تربیت

  • ابوالحسن علی بن حمزة بن عبدالله بن عثمان اسدی کوفی، مشهور به کسایی هرچند در کوفه زاده شد، ولی اصالت ایرانی داشت و بغداد را وطن خودش قرار داد. او قرائت قرآن را از حمزه زیات و محمد بن عبدالرحمن بن ابی‌لیلا آموخت[۱].
  • کسایی همچنین از امام صادق(ع)، سلیمان بن ارقم و اعمش و ابوبكر بن عیاش، حدیث شنید[۲].

تدریس و آفرینش ادبی

  • دانشورانی مانند قاسم بن سلام، یحیی فراء، خلف احمر و جمعی دیگر از شاگردان ممتاز کسایی در روایت و قرائت بودند[۳].
  • کسایی، شاعری کم‌گوی بود. از جمله اشعار او، قصیده‌ای در مدح و ضرورت دانش نحو است[۴] با این سرآغاز:
إِنَّمَا النَّحْوُ قِياسٌ يتَّبَعْوَ بِهِ فِي كُلِّ أَمْرٍ ينْتَفَعْ

ارتباط با عباسیان

کسایی مدتی با صحرانشینان زندگی کرد و در میان قبایل مختلف گشت و از فصیحان آنان، کلام عرب را شنید؛ تا اینکه در نقل کلام عرب و لغت سرآمد گردید. وقتی کسایی از بادیه بازگشت، مهدی عباسی او را نزد خود خواند و او را از خاصّان خود قرار داد. از آن به بعد به‌عنوان معلم ادبیاتِ‌ هارون‌الرشید و پس از او امین (فرزند‌ هارون) تعیین شد. به‌تدریج نزد امین از منزلت بالایی برخوردار شد، تا آنجا که امین، او را از همنشینان خود قرار داد[۵].

وفات

کسایی سرانجام در سال 189ق، در ری، جان به جان‌آفرین سپرد[۶].

آثار

پانویس

  1. ر.ک: الداوودي، ج1، ص405
  2. ر.ک: الذهبي، ج۱۲، ص300
  3. ر.ک: الذهبي، ج۱۲، ص۳۰۱
  4. ر.ک: الأمين، ج8، ص233
  5. ر.ک: ترمانینی، ج۱، ص۴۲۸
  6. ر.ک: الزركلي، ج4، ص283
  7. ر.ک: الزركلي، ج4، ص283

منابع مقاله

  1. الداوودي، شمس‌الدین، «طبقات المفسرين»، دارالكتب العلمية، بیروت.
  2. الزركلي، خيرالدين، «الأعلام»، دارالعلم للملايين، بیروت، 1980م.
  3. الأمين، السيد محسن، «أعيان الشيعة»، تحقیق و تخریج: حسن الأمين.
  4. الذهبي، شمس‌الدين، «تاريخ الإسلام»، تحقیق عمر عبدالسلام التدمري، دارالكتاب العربي، بیروت، 1413ق.
  5. ترمانینی، عبدالسلام، «رویدادهای تاریخ اسلام»، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.


وابسته‌ها