المحاضرات فی فقه الرهن
المحاضرات في فقه الرهن، تقریر دروس اصولی و فقیه و مرجع تقلید شیعه و احیاگر علم اصول فقه در قرن چهاردهم هجری قمری، آیت‌الله ضیاءالدین عراقى، معروف به آقاضیاء عراقی (۱۲۷۸-۱۳۶۱ق)، به قلم اصولی، فقیه و مرجع تقلید شیعه آیت‌الله میرزا هاشم آملى (1282-1371ش) است که مسئله فقهی «رهن» (گروگذاری مالی) را استدلالی و اجتهادی بررسی می‌کند و شرایط و احکام «راهن» (گروگذار)، «مرتهن» (گروگیرنده) و «مرهون» یا «رهن» (مالی که گرو گذاشته می‌شود) را روشن می‌سازد. حقوق‌دان و فقیه معاصر، آیت‌الله سید مصطفی محقّق داماد (متولد 1324ش)، این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و برای آن مقدمه‌ای سودمند و روشمند نوشته و مدرّس و مقرّر و اثر حاضر را شناسانده است.
| المحاضرات فی فقه الرهن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عراقی، ضیاءالدین (نويسنده)
محقق داماد، مصطفی (نويسنده) آملی، هاشم (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. برگزیده. شرح |
| ناشر | مرکز نشر علوم اسلامی |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1386ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م۳ ش۴۰۲۳۶4 182 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- آیت‌الله سید مصطفی محقّق داماد با بیان اینکه در سال 1346ش، به لاهیجان رفته و درس رهن را از آیت‌الله میرزا هاشم آملى آموخته و با تقریر دروس آقاضیاء عراقی آشنا شده، افزوده است: در این کتاب، آقاضیاء بیشتر به نقد سخنان متقدمان و صاحب جواهر توجه دارد[۱].
افزوده‌های مقرّر و محقق
- سید مصطفی محقّق داماد، تأکید کرده که آیت‌الله میرزا هاشم آملى، نظر توضیحی یا انتقادی خودش را با تعبیر «أقول» از مباحث آیت‌الله ضیاءالدین عراقى جدا ساخته است[۲].
- محقق کتاب پاورقی‌هایی توضیحی و استنادی و گاهی انتقادی بر این اثر افزوده و نظرات او در پاورقی و با حروف ریز آمده است[۳].
ساختار و محتوا
این اثر که تقسیم به بخش و فصل و... نشده، برخی از عناوین مهمّ آن عبارت است از: تعریف رهن، آیا ممنوعیت تصرف در رهن از باب تعبّد است یا برطبق قاعده؟ شرط بودن قبض در رهن، اشتراط اذن راهن در قبض، رهن دین و رهن منفعت و رهن مدبّر، «از شرایط رهن، عدم جهالت است»، شرایط راهن، شرایط مرتهن و احکامش، «باطل شدن وکالت با مرگ راهن یا مرتهن» و فواید حاصل از رهن، 3 قسم است.
نمونه مباحث
- ... حقّ رهانه با مرگ مرتهن باطل نمی‌شود؛ پس لوازم عقد رهانه نیز با مرگ مرتهن از بین نمی‌رود و به ورثه منتقل می‌شود و راهن حقّ ندارد که از تحویل «مرهون» به وارثان خودداری کند...[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.