البیان فی مذهب الإمام الشافعي

البيان في مذهب الإمام الشافعي، تألیف یحیی بن ابی‌الخیر بن سالم عمرانی (558-489ق)، یکی از اکابر علمای شافعی یمن است که مباحث فقهی را به شیوه استدلالی مورد بحث قرار داده است. کتاب به همت قاسم محمد النوری منتشر شده است.

البیان فی مذهب الإمام الشافعي
پدیدآوران	عمرانی، یحیی بن سالم (نويسنده)
ناشر	دار المنهاج
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1421ق - 2000م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	14
کد کنگره	/ش۹ م۹۰۲۶ 175/5 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

عمرانی شش سال از عمر خود را به نگارش این کتاب اختصاص داد و شرح کاملی از کتاب «المهذب» امام شیرازی - که نگارش آن نیز چهارده سال طول کشید - ارائه کرد. تحقیق و تصحیح کتاب نیز چهل ماه طول کشیده است.

از ویژگی‌های کتاب عمرانی این است که هر کتاب فقهی یا باب کتاب را با ادله کتاب، سنت، اجماع و عقل - در صورت وجود - افتتاح کرده و دیدگاه فقها و مجتهدین اهل سنت را با ادله آن تلخیص کرده است. وی اغلب مسائل مهم مذاهب اهل سنت را ذکر کرده و محقق را از رجوع به کتب آنها بی‌نیاز می‌کند. او در این کتاب مسائل اجماعی و اختلافی و اقوال و دیدگاه‌ها را تبیین کرده است.

در ابتدای کتاب تحت عنوان «الفقه نشأته و أهميته و مذاهبه»، فقه اهل سنت به‌اختصار مورد بررسی قرار گرفته است. سپس تأسیس و تطورات مذهب شافعی در یمن که نویسنده در آن فضا پرورش یافته، بررسی شده است. شرح حال امام شافعی در پنجاه صفحه و شرح حال ابواسحاق شیرازی (صاحب المهذّب) و شروحی که بر کتاب او نوشته شده و سپس معرفی عمرانی و کتابش البيان در ادامه آمده است. تعریف مصطلحاتی که در کتب شافعیه رایج است، معرفی نسخه‌های کتاب، توضیح شیوه عمرانی در البيان و نیز شیوه تحقیقی النوری در این کتاب، از دیگر مطالبی است که تا صفحه 160 از جلد اول کتاب را در بر گرفته است.

در بخشی از مباحث کتاب، دیدگاه برخی‌ از مذاهب درباره شرایط‌ امام‌ ذکر شده است. نویسنده این‌ کتاب‌، پس از بیان شرط بلوغ و اینکه امامت صبی ممیز برای افراد بالغ جایز‌ نیست‌، می‌نویسد: مالک گفته است که‌ امامت‌ کودک‌ در نماز نافله‌ جایز‌ است، ولی در واجب‌ جایز‌ نیست.

منابع مقاله

1. مقدمه‌های ناشر و محقق کتاب.
2. رجبی، حسین، «امامت زن برای زن در نماز جماعت از منظر مذاهب فقهی»، پژوهش‌نامه مذاهب اسلامی، بهار و تابستان 1393، شماره 1، ص67 تا 84.