الأمالی و القراءة
الأمالي و القرائة، از آثار دو برادر محدث عامری کوفی قرن سوم هجری قمری، ابومحمد حسن بن علی بن عفان (متوفای 270ق) و محمد بن علی بن عفان (متوفای 277ق) است که برخی از روایات مسند را در باب موضوعات گوناگون فقهی و گاه اخلاقی بیان می‌کند. پژوهشگر معاصر، مسعد عبدالحمید محمد سعدنی، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای نوشته و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع و اسناد روایاتش را ضبط کرده است.
| الأمالی و القراءة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | إبن عفان، حسن بن علی (نويسنده)
عبدالحمید، مسعد (محقق) إبن عفان، محمد بن علی (نويسنده) |
| ناشر | دار الصحابة للتراث |
| مکان نشر | مصر - طنطا |
| سال نشر | 1413ق - 1992م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 977-272-044-2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- پدیدآورندگان مقدمه‌ای برای بیان انگیزه‌ها، اهداف و چگونگی‌های پیدایش و نگارش این اثر، فراهم نکرده‌اند.
- مسعد عبدالحمید محمد سعدنی بعد از تعریف امالی، بیان اهمیت و فواید املا و فهرستی از آثاری در همین موضوع، به معرفی اجمالی نویسندگان و راویانشان پرداخته و آنگاه ویژگی‌های نسخه‌های خطی کتاب حاضر را توضیح داده است[۱].
انتقاد
محقق کتاب، عجله کرده و برخی از دقت‌های لازم را به فراموشی سپرده؛ از جمله اینکه در معرفی این اثر به این جمله کلی بسنده کرده است که «الأمالي و القرائة، جزء حدیثی جدیدی است و در آن، فواید ارزشمندی وجود دارد» و وعده داده که این مسئله را بیان خواهد کرد[۲]، ولی به وعده‌اش عمل نکرده و هیچ توضیحی در این مورد نیاورده است.
ساختار و محتوا
در این اثر، تعداد 42 روایت مسند نقل شده است[۳]. بیشتر روایات، در مورد مسائل فقهی (مانند زکات، تکبیر و نماز، حجّ، ختنه، خرید و فروش) است و در موارد اندکی نیز مسائل اخلاقی (مانند دعا برای درمان بی‌خوابی، صلوات، احسان به والدین، نیت، توبه، مغفرت و هجرت به‌سوی خدا یا مهاجرت به‌سوی دنیا) مطرح شده است.
نمونه مباحث
- «إنما الأعمال بالنية و إنما لامرئ ما نوی فمن كانت هجرته إلی الله و رسوله فهجرته إلی الله و رسوله و من كانت هجرته إلی دنيا يصيبها أو امرأة يتزوجها فهجرته إلی ما هاجر إليه»[۴]؛ یعنی: هر عملی با هدف و نیت آن، سنجیده و ارزش‌گذاری می‌شود و در واقع، هرکسی، چیزی را بیابد که آن را به‌راستی بخواهد. پس شخصی که هجرتش به‌سوی خدا و رسول او باشد، به همان که خواهد، برسد و کسی که مهاجرتش با هدف رسیدن به چیزى از دنیا یا ازدواج کردن با زنى باشد، پس حرکتش به‌سوى همان است و ارزشش بیش از آن نیست.
- خالد بن ولید گرفتار «اَرَق» (بیماری بی‌خوابی) شد، پس پیامبر(ص) به او گفت: آیا نمی‌خواهی که به تو سخنانی را بیاموزم که اگر آن را بگویی، بتوانی بخوابی؟ گفت: چرا. پیامبر(ص) گفت: بگو: خدایا ای پروردگار آسمان‌های هفت‌گانه و هر چیزی که بر آن سایه افکنده و پرورنده زمین‌های هفت‌گانه و آنچه را حمل کرده و ای پروردگار شیاطین و آنچه را گمراه کنند، از شرّ همه مخلوقاتت پناهم باش! تا کسی بر من ستم و طغیانی نکند. چقدر پناه تو والا و نفوذناپذیر است و هیچ خدایی جز تو نیست[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.