الجمع و الفرق
الجمع و الفرق، از آثار ادیب، لغوی، محدّث، مفسر و فقیه شافعی قرن پنجم هجری قمری، ابومحمد عبدالله بن یوسف جوینی طائی سنبسی (متوفی 438ق)، به توضیح تشابه و تفاوت احکام شرعی در ابواب گوناگون فقهی بر طبق دیدگاه شافعیان می‌پردازد. استاد فقه دانشکده شریعت و اصول دین قصیم (عربستان) عبدالرحمن بن سلامة بن عبدالله مزینی این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و برای آن مقدمه‌ای ارزنده نوشته است.
| الجمع و الفرق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جوینی، عبدالله بن یوسف (نويسنده) مزینی، عبد الرحمن بن سلامة (محقق) |
| ناشر | دار الجيل |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1424ق - 2004م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | فقه شافعی - قرن 5ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | /ج9ج8 175/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اسم کتاب
- محقق کتاب با تأکید بر آنکه نویسنده اسمی برای کتاب خودش در مقدمه نیاورده، ولی در چند نسخه خطی عنوان «الجمع و الفرق» برای آن ذکر شده؛ افزوده است: لیکن در بسیاری از کتابهایی که شرح‌حال ابومحمد عبدالله بن یوسف جوینی بیان شده، نام این اثر «الفروق» است و من در آغاز حیران شدم و اما بعد از تحقیق سرانجام به این نتیجه قطعی رسیدم که اسم این کتاب، «الجمع و الفرق» است هرچند در بین اندیشوران با عنوان «الفروق» شهرت دارد. [۱]
هدف و روش
- روش کتاب، بیان تفاوتهای مسائل فرعی فقهی به این ترتیب است: نویسنده در هر بحثی دو یا گاهی چند مسأله متشابه می‌گوید، سپس به بیان تفاوت آن می‌پردازد؛ اما ترتیب کتب همان ترتیب ابواب فقهی از کتاب طهارت تا آخر است.[۲]
ساختار و محتوا
در این اثر سه جلدی در مجموع 1048 مسأله فقهی (جلد اول: 224 مسأله و جلد دوم و سوم: 824 مسأله) از همه ابواب فقهی (به ترتیب کتاب مختصر المزني از «طهارت» تا «امّهات الأولاد») مطرح شده است.
نمونه مباحث
- ربیع بن سلیمان مرادی از شافعی نقل کرده است که گفت: هنگامی که اندکی زعفران با آب مخلوط شود و در آن از بین برود؛ جایز است که با آن وضوء گرفته شود. ولی اگر کمی زعفران با خاک مخلوط گردد و مستهلک شود، نمی‌شود با آن تیمم کرد. فرق این دو مسأله: وقتی اندکی زعفران با آب قاطی شده، ولی اوصاف آب تغییری نکرده، در این صورت، حداکثر اتفاقی که می‌افتد این است که هنگام شستن، ذره‌ای زعفران به صورت بچسبد که به دنبالش آبی می‌آید و آن را برطرف کرده و محل آن را می‌شوید و همه صورت با آب مطلق، شسته می‌شود ولی در تیمم چنین نیست.... [۳]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محقق و متن کتاب.