القواعد الفقهية الميسرة
القواعد الفقهية المُيَسَّرَة، از آثار پژوهشگر معاصر؛ سید مرتضی جمال‌الدین است که تعداد 52 قاعده فقهی را روشمند و مستند و با زبانی آسان برای جویندگان و علاقمندان علوم اسلامی تشریح می‌کند و ادله پشتیبان آن را می‌شناساند و موارد کاربرد و استثنائاتش را شرح می‌دهد.
| القواعد الفقهية الميسرة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جمال الدین، مرتضی (نويسنده) |
| سال نشر | 2020م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 9789651149580 |
| موضوع | فقه - قواعد - فقه جعفری - قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 9ق8ج 169/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- نویسنده، مخاطبان کتاب حاضر را جویندگان علوم دینی در مراحل اولیه دروس حوزوی و از جمله بانوان، و همچنین سایر دوستداران فرهنگ اسلامی دانسته که بخواهند قواعد فقهی را مانند فتاوا به‌شکل آسان بیاموزند. او تأکید دارد که هدفش آگاه کردن عموم مردم نسبت به قاعده‌های فقهی است.[۱]
- سید مرتضی جمال‌الدین در این اثر، مباحث هر قاعده را به این ترتیب سامان داده است:
- اسم قاعده که از متن و نصّ قاعده گرفته می‌شود؛
- نام قاعده یا قاعده‌های مترادف (اگر قاعده مترادفی وجود داشته باشد)؛
- مضمون قاعده (معنایی که قاعده بر آن دلالت دارد)؛
- توضیح قاعده (شرح واژگان و گزاره‌ها در صورت لزوم)؛
- دلیل قاعده (کتاب، سنت، اجماع و عقل)؛
- تطبیقات و مصادیق قاعده؛
- استثناءهای قاعده (اگر استثنایی وجود داشته باشد).[۲]
ساختار و محتوا
این اثر، به ترتیب از مباحث ذیل تشکیل شده است:
- مقدمه (تعریف قواعد فقهی، شرح تعریف مذکور، تفاوت بین قاعده فقهی و قاعده اصولی، قواعد فقهی منحصر در شماره معینی نیست، تاریخ پژوهش در قواعد فقهی، روش اندیشوران در تنظیم قواعد فقهی، روش کتاب حاضر و منابع تشریع).
- فرهنگ الفبایی قواعد فقهی که با «الأقربُ یمنع الأبعدَ» شروع شده[۳] و با «یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب» پایان یافته است.[۴]
نمونه مباحث
- بر اساس نوشته سید مرتضی جمال‌الدین، چهار تفاوت بین قاعده فقهی و قاعده اصولی وجود دارد؛ از جمله اینکه: فقط مجتهد است که از قاعده اصولی استفاده می‌کند؛ ولی مجتهد و مقلد هر دو از قاعده فقهی بهره می‌گیرند؛ زیرا هر دو مکلف هستند.[۵]یعنی قاعده اصولی برای استنباط است و فقط مجتهد می‌تواند استنباط کند.
- «تقیه»: مضمون قاعده: تقیه، اسم مصدر از فعل «اتّقی یتّقي» است و بنابراین بین «تقیه» و «اتّقاء» فرقی نیست؛ جز اختلاف مصدر و اسم مصدر. منظور از تقیه: إبراز موافقت قولی یا عملی با معاند برای در امان ماندن از خطر اوست.[۶]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.