الربا؛ تقریر دروس آیت‌الله سیستانی
الربا، تقریرات دروس مرجع تقلید شیعه، آیت‌الله سید علی حسینی سیستانی (متولد ۱۳۰۹ش)، به قلم دانشور معاصر، سید هاشم بن محمد بن جمال‌الدین گلپایگانی هاشمی (1327ش) است که مسئله بس مهمّ ربا (بهره) را از منظر فقه استدلالی بررسی می‌کند. مقرر در توضیح مطالب و ذکر منابع کوشیده و فقط در چند مورد معدود، انتقادی مطرح کرده است[۱].
| الربا | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیستانی، علی (نويسنده) هاشمی، هاشم (مقرر) |
| عنوان‌های دیگر | دروس في الریا ألقیت في شهر رمضان المبارک سنة 1396 هجریة في النجف الأشرف |
| ناشر | اسماعيليان |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1440ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | بهره (فقه) - فقه جعفری - رساله عملیه - اسلام و اقتصاد |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- ناشر تأکید کرده است که اثر حاضر، کتابی جامع است و آخرین نظریه‌های علمی در مبحث ربا را در بر دارد و به نقد برخی از فرضیه‌های جدید نیز می‌پردازد[۲].
- سید هاشم هاشمی، در مقدمه‌ای کوتاه و ناکافی، یادآور شده است: این کتاب فقهی، شامل برخی از درس‌گفتارهای آیت‌الله سید علی حسینی سیستانی است که برای شاگردانش بیان کرده و من آن را ثبت کرده‌ام و از جمله در باب معاملات، فواید مهمّی دارد[۳].
- سید هاشم هاشمی، تغییر دیدگاه آیت‌الله سید علی حسینی سیستانی را در بحثی مطرح کرده، ولی توضیح کافی در مورد چگونگی و تاریخ آن ارائه نکرده است[۴].
ساختار و محتوا
این اثر، صورت مکتوب دروسی است که آیت‌الله سید علی حسینی سیستانی در ماه مبارک سال 1396ق، در حوزه علمیه نجف اشرف ارائه کرده و مسئله ربای قرضی و معاملی و راه‌های رهایی از ربا و موارد جواز ربا را توضیح داده و همچنین تفاوت بین ربای جلی و خفی را بیان کرده است.
نمونه مباحث
- ربا حرام است و اشکال و تردیدی در این مطلب نیست و کتاب و سنت بر حرمت آن دلالت می‌کند و هرکسی که به ادله حرمت ربا مراجعه کند، می‌یابد که در بین محرمات الهی، حرمت ربا شدیدتر است و خطر بزرگ‌تری دارد و وعید عذابی که در مورد آن وارد شده، دردناک‌تر است[۵].
- از دقت در روایات می‌فهمیم که ملاک در باطل شدن معامله، قصد ربا است؛ پس اگر نیتش ربا باشد، باطل می‌شود، وگرنه معامله صحیح است و فرقی در این معیار نیست که شرط آشکار باشد یا از شروط ابتدایی باشد که عقد معامله بر پایه آن انجام شود و یا صِرف تبانی صورت گیرد. بنابراین تا زمانی که انتخاب، مطلق (یعنی بدون شرط ربا) نباشد؛ معامله باطل است[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.