مثنوی، معنای مولوی

مثنوی، معنای مولوی تألیف کریم فیضی؛ این کتاب، در هفت فصل، شامل بررسی دیدگاه‌های علامه محمدتقی جعفری دربارۀ کتاب مثنوی، ابعاد شخصیت علمی و عرفانی مولانا و به ویژه معرفی تفصیلی مطالب و موضوعات کتاب تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی است. کریم فیضی، با علاقه‌مندی که نسبت به استادش، علامه دارد، تمامی مجلدات چهارده‌گانه کتاب تفسیر مثنوی او را به دقت مطالعه کرده و در نتیجه دریافت‌ها و برداشت‌هایش را به طور مبسوط تشریح نموده است. وی کوشیده در همۀ فصل‌ها برای بیان نظریات علامه جعفری از گفتار و دیدگاه‌های خود او بیشتر استفاده نماید.

مثنوی، معنای مولوی
پدیدآوران	مولوی، جلال‌الدین محمد (نویسنده) فیضی، کریم (نویسنده)
ناشر	انتشارات یاران علوی
مکان نشر	تهران
سال نشر	1384
چاپ	دوم
شابک	‎964-8583-03-X
کد کنگره	‏/ف9م2 / 5301 PIR

در فصل نخست، با عنوان از مولوی تا مثنوی، به معرفی مولانا، مولوی‌شناسان برجسته، آثار مولانا خصوصاً مثنوی و به بررسی تأثیرپذیری مولانا از دیگران می‌پردازد و در ادامه، دیدگاه علامه در باب مولوی‌شناسی و مشکلات مثنوی پژوهی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

فصل دوم، با عنوان مثنوی معنای مولوی، تنها دو صفحه دارد و به نظر می‌رسد این بخش کتاب ناتمام مانده یا تنها نسخۀ در دسترس این قلم چنین است.

فصل سوم، تحت عنوان طلیعه؛ نبرد مغزها، تدوین یافته و مقصود از نبرد مغزها نبرد فکری مولوی و جعفری است که به گفتۀ مؤلف در جریان تفسیر و تحلیل مثئوی و با نقدهای جدی علامه جعفری از برخی‌افکار مولوی اتفاق می‌افتد. در این فصل دیدگاه‌های جعفری دربارۀ موضوعات مختلف مثنوی از جمله در مورد فرا عرفانی بودن مثنوی، مواضع اسلامی مولوی، قرآن و مولوی، عوامل جذابیت مثنوی، روش علمی و فکری مولوی، قدرت تشبیه و تمثیل مولوی، و مسائلی از این قبیل بیان می‌شود.

در فصل چهارم، ابعادی از کتاب تفسیر، نقد و تحلیل مثنوی را به بررسی می‌گیرد. ابتدا انگیزۀ جعفری را از تألیف تفسیر مثنوی و وجود حساسیت‌های شدید آن عصر نسبت به مولوی و مولوی پژوهی را شرح می‌دهد و بعد ارزیابی خود مؤلف از تفسیرش و ارزیابی دیگران از این تفسیر را هم بیان می‌کند. در ادامه، نگارنده خود نیز به ارزیابی کتاب تفسیر جعفری می‌پردازد و می‌گوید اين اثر، مانند یک دایرةالمعارف، بسیاری از دانش‌های سنتی و جدید را در خود جمع کرده است و برای اثبات سخن خود فهرست بلندی از مباحث فیزیک نظری، مباحث فقهی، اصولی، مباحث قرآنی و تفسیری را ارائه می‌دهد که علامه جعفری در مجلدات چهارده گانه تفسیر خود مطرح کرده است. وی همچنین، ویژگی‌های این تفسیر را در هشت عنوان ذیل به طور مبسوط بیان می‌کند: مقايسۀ میان آثار و اندیشه‌ها؛ درد و سوزمندی مؤلف؛ عریان و بی‌پرده نویسی؛ به روز بودن؛ فرا فلسفی اندیشی؛ حذف مناقشات لفظی؛ نونگری و نوآوری؛ محوریت روان‌شناسی.

در فصل پنجم، با عنوان تواحدها و اشتراک‌های دو تفسیر، دوازده مورد از مشترکات تفسیر مثنوی و تفسیر نهج‌البلاغه که هر دو از آثار مهم علامه است، به تفصیل و با ارائه شواهد، توضیح داده می‌شود. در فصل ششم انتقادها و تمجیدهای جعفری از مولوی که در جای جای کتاب تفسیر مطرح شده، گردآوری و در دو بخش جداگانه، فهرست وار بیان شده و در فصل هفتم، با عنوان تفسیر مثنوی و حقایق ماندگار، عنوان‌های بهترین مطالب کتاب تفسیر و نقد و تحلیل مولوی را به ترتیب مجلدات چهارده گانۀ آن، ذکر نموده است. در پایان کتاب، فهرست‌های آیات، روایات، اعلام و کتب درج است.

منابع مقاله

عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.