کرونا، بلایی طبیعی یا تاریخی
کرونا، بلایی طبیعی یا تاریخی تألیف رضا داوری اردکانی، این کتاب متضمن یادداشت‌های استاد داوری اردکانی و صورت ویرایش شده و بازنویسی شده سخنرانی‌های وی در چندماه نخست شیوع بلیه کرونا در ایران است و مقاله‌ای نیز با عنوان «فلسفه و پزشکی» در بخش پایانی کتاب آمده است. نویسنده در این کتاب از منظری فلسفی به تأمل پیرامون ویروس کرونا و بیماری ناشی از آن پرداخته است.
| کرونا، بلایی طبیعی یا تاریخی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | داوری اردکانی، رضا (نویسنده) پزشکی، سید علی (ویراستار) |
| ناشر | کتاب برتر |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1400ش |
| موضوع | کرونا‌ویروس‌ها,جنبه‌ها‌ی اجتما‌عی کرونا‌ویروس‌ها |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | QR۳۹۹/د۲ک۴ |
ساختار
این کتاب علاوه بر درآمد شامل یادداشت‌ها و سخنرانی‌ها و مقالات ذیل است:
– کرونا، ویروس تکنولوژی است
– درباره ترس از ویروس کرونا و درسی که می‌توان از آن آموخت
– کرونا، آزمونی برای ما و جهان
– طبیعت، تکنولوژی و انسان
– کرونا؛ آثار و آفاتش
– کرونا بلای طبیعی یا تاریخی؟
– کرونا و جهان پست مدرن
– بحران‌ها و فرهنگ‌ها
– فلسفه و پزشکی.[۱]
گزارش محتوا
دکتر داوری در مقدمه این کتاب می‌نویسد: «براساس اندیشه تاریخی خود نوشتم و گفتم که کووید۱۹ بیماری این عصر است و با همه‌گیری‌های سابق تفاوت دارد.» از دید او مهم‌ترین تفاوت جهانگیری سریع این بیماری است. «این همه‌گیری نسبتی خاص با وضع تاریخی جهان دارد. پیش از این همه‌گیری‌ها کمتر با سیاست و فرهنگ و تاریخ تلاقی داشته‌اند. کووید۱۹ می‌تواند نه فقط حکومت‌ها را دچار مشکلات بزرگ کند، بلکه به نظر می‌رسد که نظام جهان را به معارضه طلبیده است. امریکا و بعضی کشورهای اروپایی که در ابتدا آن را سهل انگاشتند اکنون متوجه شده‌اند که اگر از عهده رفعش بر نیایند نظام کشورشان به خطر می‌افتد.»
کتاب بعد از مقدمه، با یادداشتی کوتاه با عنوان «کرونا، ویروس تکنولوژی است» آغاز می‌شود. این یادداشت ۱۴ اسفند ۹۸، یعنی دو هفته بعد از اعلام رسمی شیوع این بیماری در ایران نوشته شده است. داوری در این یادداشت می‌نویسد: «گمان نشود که کرونا ویروس، صرفا ضدسرمایه‌داری است، کرونا با سوسیالیسم هم سر و کار ندارد، بلکه این ویروس، ویروس تکنولوژی است و چنان‌که بیل گیتز یکی از نمایندگان تکنولوژی عصر گفته است، تکنولوژی هم از عهده‌اش بر نمی‌آید. ظاهرا تکنولوژی با بلایای طبیعی آسان‌تر مقابله می‌کند تا با شروری که از خود آن زاده می‌شود.»
عنوان یادداشت بعدی که سه روز بعد از اولی منتشر شده، چنین است: درباره ترس از ویروس کرونا و درسی که از آن می‌توان آموخت. این درس از نظر داوری آن است که «به جای دشمنی با یکدیگر همدردی و همراهی کنیم.» او یادداشت را با این تعبیر ناصر خسرو به پایان می‌رساند که خلق سراسر همه نهال خدایند، هیچ نه بشکن از این نهال و نه بر کن و این همه، مشروط به گذشتن از ترس خانه کرده در سراسر خودآگاهی ما و رسیدن به ترس آگاهی است.
یادداشت بعدی با عنوان کرونا، آزمونی برای ما و جهان، در ایام نوروز و احتمالا در قرنطینه نوشته شده است. داوری در این یادداشت به نوشته‌های روز متفکران غربی معاصر درباره کرونا اشاره می‌کند و می‌نویسد: «از آگامبن فیلسوف ایتالیایی نقل کرده‌اند که شیوع ویروس کرونا یک وضع استثنایی برای حکومت‌ها به وجود آورده است، اما این وضع به سیاستمداران نه فقط مجال و فرصت اعمال قدرت نمی‌دهد، بلکه شاید بتواند سیاست را از میدان بیرون کند. در فضایی که ویروس کرونا پدید آورده است، سیاست و ایدئولوژی خاموشی کرده‌اند. آن وضع استثنایی که کارل اشمیت و آگامبن می‌گویند، وضعی است که کشور و مردم نمی‌دانند چه باید بکنند و حکومت تصمیم می‌گیرد. اما در وضع کنونی حکومت باید پناه مردم باشد و برای مردم تصمیم بگیرد… اگر مثل حکومت چین بتواند از عهده برآید، کشور چندان آسیب نمی‌بیند، اما اگر از عهده برنیاید قهرا دشواری‌هایی پدید خواهد آمد.»
«طبیعت، تکنولوژی و انسان» یادداشتی است که در یکی از مطبوعات کشور منتشر شده و «کرونا: آثار و آفاتش» صورت بازنویسی شده و ویراسته سخنرانی داوری در کتابخانه ملی است. در این سخنرانی داوری از نقش کرونا در سلب آزادی‌های بشر و بر هم زدن نظم و بحران‌سازی آن سخن به میان می‌آورد. او تاکید می‌کند که با کرونا نباید سیاسی برخورد کرد و در پایان می‌گوید: «از جهش‌های ویروس نمی‌توان در امان ماند. مهم‌ترین تحقیق و تامل در مورد کرونا این است که آغاز و انجام آن را بشناسیم؛ آغاز را که ندانیم و نشناسیم انجام هم در تاریکی می‌ماند و اگر سرگردانی و مصیبت نباشد بعید است که به خیر و صلاح برسد، باید بدانیم ویروس کرونا از کجا آمده است، از طبیعت یا آزمایشگاه.»
دیگر گفتار کتاب حاضر «کرونا، بلایی طبیعی یا تاریخی» نام دارد که عنوان کتاب نیز از آن گرفته شده است. داوری در این گفتار به دیدگاه‌های هابرماس و چامسکی درباره پیامدهای کرونا اشاره می‌کند و می‌نویسد این متفکران «امیدوارند کرونا بی‌پناهی مردم کشورهای توسعه‌یافته اروپا و امریکا و صوری بودن دموکراسی‌ها و ناتوانایی دولت‌ها در مقابل آفات و بلایا را آشکارتر سازد.» او در بخشی از این مطلب با اشاره به فضای افسرده و دلگیر ناشی از کرونا و پیامدهایش می‌نویسد: «آیا در چنین جهانی نباید از کرونا بترسیم و برای حفظ جان‌مان و بقا هر کاری می‌توانیم بکنیم؟ پس لااقل اکنون باید در فکر تحقق دو شعار باشیم: ۱. در خانه بمانیم ۲. کرونا را شکست می‌دهیم. من هم امیدوارم با کوشش دانشمندان، پزشکان و پرستاران و همت مردم، کرونا شکست بخورد ولی غافل نباید بود که پس از کرونا، همه چیز به شرایط قبل بازنمی‌گردد…» [۲]
پانويس