آداب الفلاسفة

آداب الفلاسفة، خلاصه‌ای از کتاب «نوادر الفلاسفة و الحكماء»، تألیف پزشک مسیحی دوره عباسی و مترجم آثار‏ یونانی به عربی، حنین بن اسحاق (194-260ق)، به قلم نویسنده‌ای ناشناس به نام محمد بن علی بن ابراهیم بن احمد بن محمد انصاری، با تحقیق و مقدمه فلسفه‌پژوه معاصر مصری، عبدالرحمن بدوی (1917- 2002م)، است که سخنانی حکمت‌آمیز از فیلسوفان گوناگون یونان را عرضه می‌کند.

‏آداب الفلاسفة
آداب الفلاسفة
پدیدآورانحنین بن اسحاق (نويسنده)

انصاری، محمد بن علی (خلاصه کننده)

بدوی، عبدالرحمن (مصحح)
ناشرالمنظمة العربية للتربية و الثقافة و العلوم. معهد المخطوطات العربية
مکان نشرکویت
سال نشر1406ق - 1985م
چاپ1
موضوعفلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
1406 ‎‏/‎‏آ‎‏4‎‏ 98 BBR
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

  • حنین بن اسحاق، گفته است: کتاب حاضر، کلمات نادر و جالب فیلسوفان و حکیمان و آداب معلمان قدیم است که حکمت را تأسیس کردند و گسترش دادند و مطالب حکیمانه را در سراسر دنیا منتشر ساختند و رسمیت بخشیدند، تا آنکه حکمت با آنان شناخته شد و سخنانشان در بین مردم شهرت یافت و در باب فلسفه و چگونگی شناخت، فیلسوفان فرقه‌فرقه شدند و اختلافاتی پدیدار شد...[۱].
  • عبدالرحمن بدوی در مقدمه عالمانه‌اش، توضیحات ارزنده‌ای را درباره ارزش کتاب حاضر و تأثیرش بر آثار بعدی بیان کرده است؛ از جمله اینکه تعداد 11 نویسنده را نام برده که از این اثر در کتاب‌هایشان استفاده کرده‌اند[۲].

ساختار و محتوا

این اثر، تقسیم به بخش و فصل و مانند آن نشده است و مطالبش، نظم الفبایی یا موضوعی نیز ندارد، بلکه با مرور اجمالی مطالب این کتاب (سخنان حکیمان و گفتگوها یا مکاتباتشان)، نظم خاصّی مشاهده نشد، جز موارد ذیل:

  1. فرقه‌های فلاسفه؛
  2. نقش‌های نگین انگشتر حکیمان؛
  3. اجتماعات و گفتگوهای حکیمان؛
  4. آداب و سخنان حکیمان نامدار.

نمونه مباحث

  • گویند که بر انگشتر سقراط نوشته شده بود: «من غَلَبَ عقلَه هواه افتضح»[۳]؛ یعنی: هرکسی که هوا و هوسش بر عقلش غلبه کند، رسوا شود.
  • بر انگشتر فرفوریوس نیز نوشته شده بود: «من صان لسانَه كثر أعوانُه»[۴]؛ یعنی: هرکسی که زبانش را نگهدارد، یارانش فراوان شود.
  • «آداب لقمان حکیم»:. .. «ثلاثة لا يعرفون إلّا في ثلاثة مواطن: الحليم عند الغضب و الشجاع في الحرب و أخوك عند حاجتك إليه»[۵]؛ یعنی: سه کس شناخته نمی‌شوند، جز در سه وضعیت: صبور و بردبار در هنگامه خشم و شجاع در میدان جنگ و برادرت در زمانه نیازمندی تو به او.

پانویس

  1. ر.ک: مقدمه کتاب، ص37
  2. ر.ک: مقدمه محقق، ص25-27
  3. ر.ک: متن کتاب، ص45
  4. ر.ک: همان، ص46
  5. ر.ک: همان، ص129

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها