أنیس الجلیس في أخبار تنیس
أنيس الجليس في أخبار تنيس، نوشته حافظ، ادیب و تاریخ‌نگار قرن هفتم هجری قمری، شمس‌الدین محمد بن احمد بن بسام محتسب تِنّیسی، مشهور به ابن بسّام (حدود 575- 625ق)، شهر قدیمی و تاریخی «تِنّیس» را معرفی می‌کند که در بخش شرقی دلتای نیل (مصر)، میان «فَرما» در شرق و «دمیاط» در غرب قرار داشته است. مورخ مصری و استاد دانشکده ادبیات دانشگاه عین‌شمس، جمال‌الدین شیال (1911-1967م)، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و سودمند نوشته و نویسنده و آثارش و اثر حاضر را شناسانده است.
| أنیس الجلیس في أخبار تنیس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محتسب تنیسی، محمد بن احمد (نويسنده) شیال، جمال‌الدین (محقق و مقدمه‌نویس) |
| ناشر | مکتبة الثقافة الدينية |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1420ق - 2000م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 977-5250-77-3 |
| موضوع | تنیس (مصر) - تاریخ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ت9 الف22 73 DS |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- جمال‌الدین شیال، با تأکید بر اینکه «تِنّیس»، شهری مصری - اسلامی بود که از بین رفت، افزوده است:
- این شهر، نقش تمدنی مهمی در تاریخ مصر دوران اسلام ایفا کرد و مرکز مهمی بود که در آن کشتی‌سازی هم داشتند و همچنین از مهم‌ترین مراکز صنعت نساجی بود و پرده کعبه، قرن‌ها در این شهر تولید می‌شد و به همین جهت بسیاری از مردمانش مشغول حرفه نساجی و بافندگی بودند و نیز به صید ماهیان و پرندگان می‌پرداختند.
- ابن بسّام، کتابی به نام «أنيس الجليس في أخبار تنيس» نوشته که فقط قطعه کوچکی از آن باقی مانده است که اطلاعات ارزشمندی از نظر صنعت و عمران این شهر عرضه می‌کند[۱].
ساختار و محتوا
- متن اصلی این اثر، بسیار مختصر (فقط 7 صفحه) است[۲] و به وصف شهر «تِنّیس» و طول و عرض جغرافیایی‌اش، توضیح وضعیت جوّی آن، تعداد مساجد و محراب‌ها، کنیسه‌ها، حمام‌ها و دکان‌های این شهر، تعداد کارگاه‌های نساجی و کارگرانش، اسامی ماهیان و پرندگانش و... پرداخته است.
نمونه مباحث
- همه مساجد «تِنّیس» و محراب‌های داخل و خارج آن جز مسجد جامع، 160 مسجد است و اما مسجد جامع، طولش از طرف قبله به طرف دریا ، 112 ذراع و عرضش از مشرق به مغرب 71 ذراع و طول افزوده متّصل به آن و مسافت تا آن مسجد، 70 ذراع و عرض آن زیاده، 29 ذراع است. در ماه رمضان در مسجد جامع، 3100 چراغ و 250 شمع روشن می‌شود و قبلاً در هر شبی در آن 2800 چراغ روشن می‌شد و هر مسجدی از مساجد این شهر، مناره‌ای دارد[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.