التبيين في أنساب القرشيين
التبيين في أنساب القرشيين، تألیف موفق‌الدین عبداللّه بن احمد بن محمد بن قدامه مقدسی (متوفی 620ق)، به معرفی انساب اعلام قرشی پرداخته است. تحقیق و تعلیقات کتاب به قلم محمد نایف دُلیمی است.
| التبيين في أنساب القرشيين | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن قدامه، عبد الله بن احمد (نويسنده) دلیمی، محمد نایف (محقق) |
| ناشر | المجمع العلمي العراقي |
| مکان نشر | عراق |
| سال نشر | 1402ق - 1982م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2ق4 219 DS |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این کتاب در موضوع علم انساب تألیف شده و مشتمل بر معرفی بسیاری از رجال قریش است. بسیاری از شواهدی که در دیگر کتب نسب نیامده و همچنین بسیاری از اشعاری که در مصادری که مشتمل بر شعر هستند نمی‌یابیم، در این کتاب ذکر شده است.
همچنین این کتاب از دیگر کتب انساب به جهت اجمال غیر مخل و اطاله غیر ممل متفاوت است. نویسنده آن، شیوه خاص خود را دارد؛ او ناقد است و ناقد می‌داند که حق خبر را از صحت و بطلان عطا کند. در حقیقت ابن قدامه مقدسی از جمله دانشمندان بزرگ مورد اعتماد است و نوشته‌های او در علوم مختلف معروف هستند[۱]. این کتاب را ابن رجب، «التديين في أنساب القرشيين» نامیده است[۲].
ابن قدامه خود کتابش را این‌گونه معرفی کرده است: این کتابی است که در آن نسب رسول‌الله(ص) و اصحابش از نزدیکانش را ذکر کرده‌ام. برای هریک از این شخصیت‌ها چیزهایی از اخبار و فضائلش، بعضی از اولاد مشهورش و اولاد اولادش ذکر شده است تا خواننده جایگاه او را در دین و درجه فضیلت او را بشناسد. البته به جهت پرهیز از ملال‌آور بودن، طول و تفصیل نداده‌ام. کتاب را با ذکر رسول‌الله(ص) و فرزندان و همسرانش آغاز کرده‌ام. سپس به‌ترتیب از نزدیک‌ترین اهلش آورده‌ام تا به آخر اعلام قریش رسیده‌ام[۳].
فعالیت‌های محقق
- محقق کتاب در پاورقی، اعلام غیر قرشی - و برخی از قرشی‌ها را نیز در صورت لزوم – به‌اختصار معرفی کرده است.
- آیات قرآنی در ()، احادیث نبوی در «» و مصادر و مطالبی را که به متن افزوده، در [] ذکر کرده است. اقوال منقول و امثال را نیز بین // آورده است.
- اشعار ذکرشده در کتاب، استخراج شده و اگر برای شاعر آن دیوان وجود دارد، به ارجاع به آن اکتفا شده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق و متن کتاب.