بحوث في الفقه، کتاب الخمس

بحوثٌ في الفقه؛ کتاب الخمس، تألیف رئیس «مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام» و مرجع دینی معاصر، آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی (1327- 1397ش)، مجموعه درس‌های خارج فقه نویسنده در سال 1409ق در حوزه علمیه قم است که در آن، احکام خمس بر اساس کتاب العروة الوثقی فيما تعم به البلوی و به‌شکل اجتهادی تبیین می‌شود. نوآوری نگارنده در تحلیل و استدلالی است که در مسأله چگونگی مصرف خمس در عصر غیبت و نقش حکومت اسلامی و ولیّ فقیه در این زمینه، ارائه می‌کند.

بحوث في الفقه (الخمس - هاشمی شاهرودی)
پدیدآوران	هاشمی شاهرودی، محمود (نويسنده) یزدی، سید محمدکاظم بن عبدالعظیم (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	العروه الوثقی. برگزیده. کتاب الخمس. شرح
ناشر	مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بيت (عليهم السلام)
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1425ق - 2005م
چاپ	2
شابک	‎964-8360-51-0
موضوع	خمس - فقه جعفری - قرن 14 - یزدی، محمد کاظم بن عبد العظیم، 1247؟ - 1338؟ق. العروه الوثقی - نقد و تفسیر
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	/‎‏ی‎‏4‎‏ ‎‏ع‎‏40239‎‏ ‎‏1383 183/5 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• نویسنده تأکید کرده است که در این کتاب، احکام خمس را در فقه اسلامی با همان روشی بررسی می‌کنیم که فقیه بزرگ آیت‌الله سید محمدکاظم طباطبایی یزدی در العروة الوثقی فيما تعم به البلوی مطرح کرده است. او با اشاره به اینکه مباحث مربوط به خمس را فقیهان و اندیشوران بزرگ به‌صورت کامل کاوش و پژوهش کرده‌اند؛ افزوده است: ما از سرچشمه زلال اندیشه‌های عالمانه و روشنگر آنان استفاده می‌کنیم و اگر در آنچه مطرح می‌کنیم، توضیح و تبیین صحیح و نظریه تحقیقی جدیدی باشد، برگرفته از کلام آنان است و اگر نقص و اشکالی باشد، از قصور و نقصان من است.

ساختار و محتوا

این اثر، در دو جلد و به ترتیب ذیل سامان یافته است:

• جلد اول: موارد وجوب خمس (1- 6)

1. غنائم دارالحرب
2. معادن
3. گنج
4. غوص (آنچه از راه غواصی از ژرفای دریاها بیرون می‌آورند.)
5. مال حلال آمیخته به حرام
6. زمینی که کافر ذمی از مسلمان بخرد.

• جلد دوم:

1. ادامه موارد وجوب خمس: (7) ارباح مکاسب (سودهای کسب‌ها و درآمدهای انسان در طول سال)
2. تقسیم خمس و مستحقانش (ویژگی‌های خمس‌بران).

نمونه مباحث

• آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی درباره کیفیت مصرف خمس (سهم امام) در دوران غیبت کبری، 6 قول مطرح می‌کند و همه را نقد می‌کند و هیچ نظری را نمی‌پذیرد و خودش نظر جدیدی عرضه می‌کند: خمس، مِلکِ شخصی امام نیست؛ بلکه به مقام امامت اختصاص دارد و باید در مصارف عمومی جامعه اسلامی استفاده شود و در زمان غیبت امام مهدی(عج)، اختیار همه خمس (سهمین) و انفال و فیء در دست نایب امام یعنی ولیّ فقیه عادل است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها

العروة الوثقی (أعلام العصر، مؤسسة الأعلمي)