التربية الاسلامية عند الامام الغزالى
التربية الاسلامية عند الامام الغزالى تألیف ايوب دخل اللّه است و پايان‌نامه کارشناسى ارشد نگارنده در رشته بررسى هاى اسلامى در دانشکدۀ بررسى هاى اسلامى امام اوزاعى است.نويسنده مطالب کتاب را در مقدمه و ده فصل تنظيم کرده است.
| ايوب دخل اللّه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | التربية الاسلامية عند الامام الغزالى (نویسنده) |
| ناشر | المکتبه العصریه |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1417ق |
| چاپ | یکم |
| موضوع | اسلام و آموزش و پرورش، اخلاق اسلامي، غزالي، محمد بن محمد، ??? - ???ق - نظريه دربا‌ره آموزش و پرورش |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | د3ت4 / 904 LC |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در مقدمه از اهميت چنين بررسيهايى مى‌گويد و به مشکلات تحقيق و هدف آن اشاره مى‌کند.از روش تاريخى و توصيفى خود در تحقيق ياد مى‌کند.پيشينۀ تحقيق در انديشه‌هاى غزالى را مى‌آورد و با اشاره به حدود بحث و کتاب‌هاى غزالى که مورد استفادۀ اوست به فصل اول مى‌رسد.
در فصل نخست، از اوضاع سياسى روزگار او مى‌گويد.به شرايط مذهبى و فعاليت هاى فکرى آن ايام اشاره مى‌کند و پس از بررسى شرايط اجتماعى و اقتصادى آن عصر، گذرى دارد بر اوضاع فرهنگى آن، تا از اين راه زمينۀ آشنايى با ويژگي هاى عصرى که غزالى در آن زيست و قلم زد تا انداز هاى روشن شود.
در فصل دوم، به سيرۀ غزالى مى‌پردازد و پس از اشاره به زندگى او از تحصيل او مى‌گويد و به تدريسش در نظاميه نظر مى‌کند و تحول روحى او و سير و سفرش در جهان اسلام را ياد مى‌کند و از آثارش مى‌گويد.
در فصل سوم، به مواضع غزالى نسبت به اوضاع سياسى مهم، شرايط فکرى و دينى و اوضاع اجتماعى مى‌پردازد و از نگرش او به علوم روزگارش ياد مى‌کند چه، اين مقولات را در شکل‌گيرى انديشه تربيتى او دخيل مى‌داند.
فصل چهارم، دربارۀ رويکرد هاى غزالى به خدا، هستى، انسان، جامعه و زندگى اخروى است.اين رويکردها هسته مرکزى نگرش‌هاى تربيتى غزالى است زيرا از نگاه او ميان انديشه و کردار پيوندى هست و کردار برخاسته از انديشه است.عقيده و انديشه هر کسى، نوع پيوند او با خدا، هستى، ديگر انسانها و جهان آخرت را رقم مى‌زند.تعالى اين پيوند هدف دستگاه تربيتى غزالى است.
موضوع فصل پنجم، تربيت از نگاه غزالى است و از رهگذر آن به ضرورت فردى و اجتماعى تربيت اشاره مى‌کند و تربيت را رسالت مربى مى‌خواند.به مفهوم تربيت مى‌رسد و در پيوند آن با دين مى‌کاود.مفهوم لغوى و اصطلاحى آن را مى‌آورد و اهميت تربيت را وامى‌شکافد و ياد مى‌کند که تربيت ضرورت فردى و اجتماعى دارد و شرط اصلى حفظ فرهنگ اسلامى و گسترش آن در جهان است.پس از اين به هدف هاى تربيت از نگاه غزالى مى‌پردازد.
در فصل ششم، به انواع تربيت از ديد غزالى مى‌پردازد و با اشاره به فراگيرى تربيت اخلاقى از نظر غزالى، به شرح و تحليل تربيت عقلى، جسمى، نفسى، اخلاقى، روحى و اجتماعى در آثار غزالى مى‌نشيند.
فصل هفتم.محتوا و برنامه تربيتى در انديشه تربيتى غزالى: در اين فصل، مفهوم محتوا(المنهاج) را مى‌آورد و از تطور معنايى آن مى‌گويد.به عناصر سه‌گانه آن اشاره مى‌کند.محتوا و برنامۀ تربيتى غربى و محتواى تربيتى از نگاه غزالى را شرح مى‌کند و به مبانى محتوا و برنامه درسى در سازوارۀ تربيتى غزالى مى‌پردازد.علوم را در محتوا و برنامه درسى غزالى بررسى مى‌کند.از علم واجب عينى و واجب کفايى مى‌گويد و علوم گروه دوم را به شرعى و غيرشرعى بخش مى‌کند.هريک را توضيح مى‌دهد.به علت بى‌مهرى غزالى نسبت به پار هاى از علوم، نظر مى‌کند و علوم را به محمود و مذموم تقسيم مى‌کند و بفرجام، علومى را که در برنامه تربيتى غزالى مى‌گنجد برمى‌شمارد.
فصل هشتم، کندوکاوى است در روش‌هاى تربيتى غزالى.نخست مفهوم روش را مى‌آورد، آنگاه به گوناگونى روشها از نگاه غزالى اشاره مى‌کند و به روش‌هاى: الگوى نمونه و برتر، بهره‌ورى از مثال و شاهد، داستان‌سرايى، ايجاد عادت، تمرين و تکرار، بحث و گفتگو(مباحثه)، پند و موعظه، تشويق و تنبيه مى‌پردازد و هريک را بشرح مى‌آورد.
فصل نهم.نقش و تأثير وراثت و محيط بر تربيت از نظر غزالى: بررسى ديدگاه اسلام نسبت به عامل وراثت، سرآغاز اين فصل است.پس از آن نظر غزالى را دربارۀ رابطۀ وراثت و تربيت ياد مى‌کند و به ديدگاه او نسبت به رابطۀ محيط اجتماعى با تربيت مى‌پردازد و از تأثير خانواده در فرآيند تربيت مى‌گويد و نقش معلم را در آن يادآور مى‌شود و با اشار هاى به نقش خود فرد(فراگير، متربى)در فرآيند تعليم و تربيت، فصل را به انجام مى‌برد.
در فصل دهم، به ويژگي هاى تربيت اسلامى از زبان غزالى مى‌رسد و اشاره مى‌کند که تربيت اسلامى جنبۀ عملى دارد و به التزام بايد علم را با عمل درآميخت.ويژگى ديگر اين نظام تربيتى فراگيرى آن است.توازن و اعتدال، وجود دو رويکرد فردى و اجتماعى، استمرار و تدريج، ديگر ويژگيهايى است که بدانها مى‌پردازد. [۱]
پانویس
- ↑ بهروز رفیعی، ص 149- 151
منابع مقاله
رفیعی، بهروز، کتابشناسی توصیفی و موضوعی تعلیم و تربیت در اسلام، انتشارات بین‌المللی هدی، تهران، چاپ اول، 1378ش