ابن ابی‌الحدید و فهم نهج‌البلاغه
ابن ابی‌الحدید و فهم نهج‌البلاغه تألیف محسن رفعت؛ این کتاب تلاشی است برای فهم روش تفسیری ابن ابی‌الحدید و می‌کوشد روش تعامل او با حدیث و روایت را دریابد و منابع او را برای تفسیر این گوهر مکتوب، اعتبارسنجی کند و لغزش های احتمالی شارح را بر اساس رجوع به منابع توضیح دهد.
| ابن ابی‌الحدید و فهم نهج‌البلاغه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رفعت، محسن (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسه بوستان کتاب |
| مکان نشر | قم |
| سال نشر | ۱۴۰۱ |
| کد کنگره | |
ساختار
کتاب حاضر حاوی پنج بخش است:
بخش اول: کلیات، ابن ابی‌الحدید و شرح نهج البلاغه؛ در این بخش مباحثی چون گردآورنده‌های نهج البلاغه، شرح های نهج البلاغه، مروری بر زندگانی ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغۀ وی، ممیزات و ویژگی های منحصر به فرد شرح نهج البلاغۀ او نسبت به دیگر شرح ها و در پایان فقه الحدیث ارائه شده است.
بخش دوم: روش فقه الحدیثی ابن ابی‌الحدید در شرح نهج البلاغه. عناصر مهم به کار گرفته شده در شرح کلام امام(ع) و استخراج روش های شارح برای شرح کلام امام(ع)، از مطالب مطرح شده در این بخش است.
بخش سوم: در این بخش منابع ابن ابی‌الحدید در شرح نهج البلاغه که شامل منابع روایی، حدیثی، تاریخی، لغوی، فلسفی، کلامی، عرفانی و دیگر منابع متفرقه است، مورد شناسایی قرار گرفته است.
بخش چهارم: اصول نقد حدیث در شرح نهج البلاغه ابن ابی‌الحدید. این بخش شامل رویکرد نقدی و نقدگرایی ابن ابی‌الحدید، اجتهاد محوری شارح در برخورد با روایات، روش‌ها و ملاک های نقد حدیث از دیدگاه ابن ابی‌الحدید، موضع شارح در مورد روایات مختلف و تعامل وی با آن‌ها و نقد ابن ابی‌الحدید به شارحان پیش از خود می‌باشد.
بخش پنجم: آسیب‌شناسی فقه الحدیثی ابن ابی‌الحدید در شرح نهج البلاغه. مطالب این فصل شامل: نقادی شارحان نهج البلاغه به ابن ابی‌الحدید، ارزیابی نقدها و دفاع از ابن ابی‌الحدید و نقد نویسنده به ابن ابی‌الحدید می‌باشد.
گزارش کتاب
نهج البلاغه در زمرۀ کتاب های حدیثی به شمار می رود، ولی با ساختاری ویژه و درون مایه و برون مایه‌ای متفاوت. این کتاب عظیم مجموعه‌ای از کلام علوی است؛ کلامی در اوج بلاغت و متنی ادبی در ستیغ فصاحت، که جلوه‌های بلاغت در آن موج می زند و نمودهای فصاحت در آن حیرت آور است و محتوای آن ، فراتر از کلام بشر و فرودتر از کلام خالق است.
ابن ابی‌الحدید، ادیب و شاعر، از آن دست افرادی است که با التفات به دریای معانی و مفاهیم نهج البلاغه در برابر آن سر تعظیم فرود آورده، آنگاه در قامت بزرگ ترین و مشهورترین شارح این کتاب ارزشمند و ماندگار، مجذوب کلام امیر بیان شده و کتاب ارزشمند شرح نهج البلاغه را نگاشته است. روش فهم سخن امام علی علیه‌السلام توسط ابن ابی‌الحدید معتزلی در نوع خود و با توجه به زمانی که وی در آن می زیسته، قابل توجه است. کتاب پیش رو تلاشی است برای فهم روش تفسیری ابن ابی‌الحدید و می‌کوشد روش تعامل او با حدیث و روایت را دریابد و منابع او را برای تفسیر این گوهر مکتوب، اعتبارسنجی کند و لغزش های احتمالی شارح را بر اساس رجوع به منابع توضیح دهد. [۱]
پانويس