افغانستان در گذر زمان
افغانستان در گذر زمان: از ورود سلطان احمدخان به هرات تا سلطنت ظاهرشاه تألیف سید محمدعلی جاوید، نوشتار حاضر چهارمین مجلد از مجموعه کتب «افغانستان در گذر زمان» است که مقرر گردیده در ده جلد منتشر شود. این مجموعه، تاریح تحولات سیاسی و اجتماعی افغانستان را از زمان‌های دور مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد. جلد مذکور به شرح دوره‌ی ورود سلطان احمدخان به هرات تا سلطنت ظاهر شاه می پردازد.
| افغانستان در گذر زمان: از ورود سلطان احمدخان به هرات تا سلطنت ظاهرشاه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جاوید، سید محمدعلی (نویسنده) |
| ناشر | نشر نگار |
| مکان نشر | کابل |
| سال نشر | ۱۳۹۷ش |
| کد کنگره | |
ساختار و گزارش محتوا
مجموعه مجلدهای کتاب «افغانستان در گذر زمان» در ده جلد با هدف ارائه‌ی تاریخ افغانستان از عصر حجر تا امروز، تهیه و تدوین شده است. این مجموعه کتب، تاریح تحولات سیاسی و اجتماعی افغانستان را از زمان‌های دور مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. به عقیده‌ی نویسنده، کتاب‌های زیادی در موضوعات تاریخی و سیاسی افغانستان نوشته شده؛ اما محققین شاهد این هستند که تاریخ افغانستان را بیشتر درباریان با انگیزه‌های شخصی و گروهی شان تقریر کرده اند. افزون بر آن، یکی از مشکلات تاریخ نویسی در افغانستان این بوده که به شدت متاثر از گرایش‌های ملی و میهنی (ناسیونالیسم) است. تاریخ باید با گرایش جهانی نوشته شود. افغانستان باید در آیینه‌ی جهان نیز بررسی شود. بنابراین تاکنون تاریخ افغانستان به صورت مفصل و مشروح تحریر نشده است، اما از منظر منتقدان شاید این مجموعه اولین کتاب مفصل تاریخی باشد که تحولات افغانستان را در آیینه‌ای خارج از مرزهای جغرافیایی نیز به تصویر کشیده است.
آنچه پیش رو دارید جلد چهارم این مجموعه است که در پنج فصل ارائه گردیده است و به بررسی دوره‌ی ورود سلطان احمدخان به هرات تا سلطنت ظاهرشاه می پردازد:
فصل اول: از ورود سلطان احمدخان به هرات تا سلطنت امیرشیرعلی خان؛ در این فصل ورود سلطان احمدخان به هرات، جنبش ملی هند و امیر دوست محمدخان، طغیان‌های داخلی و قوت یافتن سردار سلطان احمدخان مورد بررسی واقع شده است.
فصل دوم: از پادشاهی امیرشیرعلی خان تاپادشاهی امیر عبدالرحمن خان؛ این فصل به شرح چگونگی پادشاهی امیرشیرعلی خان به عنوان پادشاهی ملت گرا و تصرف کابل به نفع وی می پردازد. متن پیشنهادهای سید نور محمدشاه، دعوای حاکمیت بر سیستان، سیاست «لاردلیتن» وایسرای هند، مقدمات تجاوز دوم انگلیس در افغانستان، جنگ دوم افغان و انگلیس، جنگ در محاذ خیبر، محاذ کرم و پاراچنار، سلطنت امیر محمد یعقوب خان، معاهده‌ی گندمک 1879 م، ورود کیوناری در کابل به حیث سفیر و قتل وی در کابل، فکر تجزیه‌ی افغانستان و ورود جنرال رابرتس به کابل، انقلاب دسامبر 1879م، آمدن سردار عبدالرحمن خان به وطن، جنگ معروف میوند و متن نامه‌ی گریفن به امیرعبدالرحمن خان و پاسخ امیر به وی، از دیگر مطالب این فصل می باشد.
فصل سوم: از سلطنت عبدالرحمن خان تا سلطنت حبیب الله خان؛ فصل سوم پیرامون سلطنت امیرعبدالرحمن خان است. این فصل به نامه نگاری های که با وی انجام شده، رابطه اش با سردار ایوب خان، تعیین مرزها و سرحدات کشور به ویژه با روسیه، قبول موافقه‌ی انگلیس و روس، معاهده‌ی دیورند، موافقتنامه‌ی سرحد گذاران، جنگ ها و تعرضات داخلی، قیام قندهار و به طور کلی مجموعه وقایع دوران سلطنت امیرعبدالرحمن خان می پردازد.
فصل چهارم: از سلطنت امیرحبیب الله خان تا حبیب الله خان کلکانی؛ در این فصل نیز سلطنت امیرحبیب الله خان مورد مداقه و بررسی قرار می گیرد و رویدادهای آن دوره به طور مشروح گزارش می شود.
فصل پنجم: از حبیب الله کلکانی تا ظاهرشاه؛ فصل پایانی کتاب نیز ضمن معرفی حبیب الله کلکانی و شاه امان الله، دلیل طغیان کلکانی و جنگ های وی با دولت امانی را توضیح می دهد. وقایع دیگر این دوره در ادامه‌ی فصل بیان گردیده است.[۱]
پانويس