زنان خاندان عصر تیموری
زنان خاندان عصر تیموری تألیف لیلا محمدی، در این کتاب ساختار سیاست‌های تیمور و نقش سیاسی زنان در اتحاد و مشارکت با سیاست‌ها و برنامه‌های حاکمان تیموری مورد نظر خواهد بود، از سویی دیگر، در بررسی تثبیت جایگاه زنان در سیاست، رابطه آنان با حکومت ملاحظه می‌شود. در این رابطه به عوامل سازگاری و ناسازگاری زنان با حکومت وقت توجه خواهد شد، سپس با نگاهی به سیر تحول پایگاه سیاسی و اجتماعی زنان، ابعاد قدرت‌گیری و چگونگی دخالت آنان در سیاست مطرح می‌شود.
| زنان خاندان عصر تیموری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محمدی، لیلا (نویسنده) |
| ناشر | پژوهشگاه حوزه و دانشگاه |
| مکان نشر | قم |
| سال نشر | ۱۳۹۸ش |
| شابک | 8-256-298-600-978 |
| کد کنگره | |
ساختار
کتاب از یک مقدمه و شش فصل و منابع و مآخذ، پیوست‌ها و نمایه‌ها تشکیل شده است. عناوین فصلهای کتاب عبارتند از:
فصل اول: نگاهی به سیر تحول پایگاه اجتماعی زنان
فصل دوم: زنان، ایجاد اتحاد سیاسی (747 ـ 807 ق)
فصل سوم: زنان، مشارکت در سیاست (807 ـ 850ق)
فصل چهارم: زنان، مداخله در سیاست (850 ـ 912 ق)
فصل پنجم: نهاد خانواده، اجتماع و اقتصاد
فصل ششم: نهاد خانواده؛ فرهنگ و مذهب
گزارش محتوا
تیموریان با ماهیتی ایلیاتی از میان قبایل ترکان آسیای میانه برآمدند و طی قرن نهم هجری بر ماوراء النهر و بخش عمده‌ای از ایران، تحت تأثیر فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، به حکومت پرداختند. از این نظر، نوع رفتار تیموریان با زنان بر مبنای مجموعه‌ای از سنت‌های ترکی ـ مغولی و ایرانی ـ اسلامی شکل گرفت. دامنه نفوذ زنان در زمان تیمور که اجازه دخالت در سیاست را به کسی نمی‌داد، کمتر و در زمان جانشیان وی که خلق و خوی مستبدانه تیمور را نداشتند، بیشتر است؛ از این رو، زنان با آگاهی سیاسی و توان مدیریتی بالای خود به دخالت در امور مهم سلطنت پرداختند. این امر موجب فراهم شدن شرایط و امکانات لازم برای حضور اجتماعی زنان در مراسم و مجالس، تربیت شاهزادگان، فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی چون احداث بناهای مذهبی و عام المنفعه و توسعه مراکز فرهنگی، آموزشی و پرداختن به امور اقتصادی شد.
مطالعه درباره زنان سلطنتی تاریخ میانه ایران، تنوع در موقعیت زنان را نشان می‌دهد. محققان این تنوع را به وجود ایدئولوژی قدرتمند اسلامی و قوانیت ترک ـ مغول مرتبط دانسته‌اند. در ارزیابی تاریخ زنان درباری در دوره تیموری با تجزیه و تحلیل نقش و موقعیت سیاسی ـ اجتماعی زنان که متأثر از ساختار قدرت سلطنتی است، می‌توان به بررسی عملکرد آنها در دربار و نوع فعالیت‌هایی که تعیین کننده پایگاه آنان در جامعه عصر خود هستند، پی برد.
در این کتاب ساختار سیاست‌های تیمور و نقش سیاسی زنان در اتحاد و مشارکت با سیاست‌ها و برنامه‌های حاکمان تیموری مورد نظر خواهد بود، از سویی دیگر، در بررسی تثبیت جایگاه زنان در سیاست، رابطه آنان با حکومت ملاحظه می‌شود. در این رابطه به عوامل سازگاری و ناسازگاری زنان با حکومت وقت توجه خواهد شد، سپس با نگاهی به سیر تحول پایگاه سیاسی و اجتماعی زنان، ابعاد قدرت‌گیری و چگونگی دخالت آنان در سیاست مطرح می‌شود.
موضوع بعدی نقش زنان در تحولات مروبط به اوضاع اجتماعی و اقتصادی است. با بررسی پایگاه اجتماعی زنان خاندان تیموری، نقش آنان در دربار به عنوان قشری که متأثر از ساختار قبیله‌ای است و با توجه به فرهنگ ایلی خود در طول حکومت تیموری دست به فعالیت‌های گوناگون در جامعه زده‌اند، مورد توجه این پژوهش خواهد بود.
موضوع آخر نقش زنان خاندان تیموری در تحولات فرهنگی و مذهبی است. از بارزترین نکته‌ها در مسائل فرهنگی ـ مذهبی می‌توان به بناهای امپراتوری تیموری اشاره کرد. زنان خاندان تیموری در زمینه تأسیس بناهای مذهبی و عام المنفعه تلاش فراوانی کردند.
از مشارکت و مداخله زنان تیموری در امور فوق، این نتیجه به دست آمد که افزون بر وجود زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی بر مبنای ماهیت ایلیاتی، با تلفیق سنت قبیله‌ای با آموزه‌های اسلامی، انگیزه‌ای برای تکاپوهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ـ مذهبی زنان دربار تیموری فراهم شد، به گونه‌ای که نقش و تأثیر این حرکت‌ها در دوره‌های بعد تداوم داشت.[۱]
پانويس