فردوسی ثانی، محمدعلی
محمدعلی طوسی (قرن دوازدهم)، مشهور به فردوسی ثانی، از ملازمان نادرشاه و صاحب «شاهنامه نادری».
| فردوسی ثانی، محمدعلی | |
|---|---|
 | |
شرح حال
هیچ‌یک از تذکره‌نویسان جز تتوی، ذکری از فردوسی ثانی نکرده است؛ ازاین‌رو، شرح حال وی به‌درستی معلوم نیست. تتوی در «مقالات الشعراء» نوشته است: «میرزا محمدعلی الملقب فردوسی ثانی خراسانی طوسی، گویند از اولاد فردوسی صاحب شاهنامه است و الله اعلم. ناظم شاهنامه حالات نادرشاه، همراه رکاب همایون نادری وارد الکه سند شد»[۱].
معاصرین
از معاصرین میرزا محمدعلی طوسی، صاحب «مجمل التواریخ گلستانه» در پایان کار نادر چنین نگاشته: «... الغرض قریب به چهار ساعت از روز مذکور گذشته بود که اثری از خیمه و خرگاه و اثاثیه پادشاهی برجا نمانده، تمامی متفرق و معدوم و مفاد کریمه «كل من عليها فان» به ظهور پیوست و فردوسی نادرشاه در نادرشاه‌نامه به این ابیات اختتام رسانید:
| سر شب سر قتل و تاراج داشت | سحرگه نه تن سر، نه سر تاج داشت | |
| به یک گردش چرخ نیلوفری | نه نادر به‌جا ماند و نه نادری[۲] |
تاریخ ولادت و وفات
از مجموع قرائن، بی‌آنکه سال تولد و اصل و نسب و تاریخ وفات این شاعر گمنام روشن گردد، آنچه به دست می‌آید، این است که ملا محمدعلی، اصلا طوسی بوده و خود را از اولاد فردوسی می‌دانسته؛ شاید به سبب این انتساب، مشهور به فردوسی ثانی شده، وگرنه از نظر قدرت طبع و سلاست بیان و فصاحت و بلاغت، هرگز شایسته قبول چنین تخلصی نبوده است[۳].
اجمالا می‌دانیم که این شاعر، از آغاز ظهور نادرشاه (1141ق) در سلک ملازمان وی در تمام جنگ‌ها و لشکرکشی‌ها ملتزم رکاب او بوده و از طرف این سردار جنگجو، به نظم وقایع و فتوحات اشتغال داشته و گاه‌گاه نیز مشمول عنایت واقع می‌شده است، اما هیچ‌یک از صاحبان تذکره در سده دوازدهم، از این شاعر که در عهد خود به سبب تقرب نزد پادشاه و نظم فتوحات او، مسلما شهرتی داشته، یاد نکرده‌اند[۴].
آثار
وی دیوانی به نام «شاهنامه نادری» را به نام نادرشاه، به نظم کشیده که شامل اکثر وقایع و جنگ‌ها و فتوحات اوست، لکن مشتمل بر تمام وقایع تاریخ نیست و ازاین‌رو، نسبتا مختصر می‌باشد[۵].
پانویس
منابع مقاله
سهیلی خوانساری احمد، مقدمه «شاهنامه نادری»، سروده محمدعلی، طوسی به تصحیح و اهتمام احمد سهیلی خوانساری، چاپ تابان، 1339.