علاءالدین کاشانی، ابوبکر بن مسعود

علاءالدین ابوبکر مسعود بن احمد کاسانی، مشهور به علاءالدین قاسانی (متوفی 587ق)، از فقهای نامدار حنفی قرن ششم، شاگرد علاءالدین سمرقندی (متوفی 539ق) و صاحب «بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع».

علاء‎الدین کاشانی، ابوبکر بن مسعود

انتساب به کاسان

کاسانی (قاسانی) منسوب به کاسان است که سمعانی آن را شهری ورای رود شاش دانسته است. گاهی کاشانی همه گفته شده است. ذهبی، قاسان را شهر بزرگی در ترکستان پشت سیحون بالای شاش دانسته که اهالی‌اش آن را کاسان می‌نامند.

جایگاه علمی و اجتماعی

کاسانی از علمای بزرگ حنفی در دمشق در زمان سلطان نورالدین محمود بود و ولایت «حلاویه» در حلب را برعهده داشت.

وی کتاب «بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع» را در شرح «تحفة الفقهاء» استادش علاء‌الدین سمرقندی نوشت و بر او عرضه کرد. وی از این موضوع خوشحال شد و دخترش را به نکاح او درآورد و آن کتاب را مهریه او قرار داد؛ لذا چنین گفته‌اند: «شرح تحفته و زوّجه ابنته»‏.

البته برخی ادعای مذکور را نادرست دانسته و گفته‌اند: «مقایسه و بررسی صورت و محتوای هر دو کتاب، نشان می‌دهد که این ادعا نادرست است؛ به‌ویژه آنکه خود مؤلف هم به این نکته اشاره نکرده است».

اساتید

1. علاءالدین محمد بن احمد سمرقندی؛
2. ابوالیسر بردودی؛
3. ابومعین میمون کحولی؛
4. مجدالائمه سرخسی.

شاگردان

1. فرزندش محمود؛
2. احمد بن محمود غزنوی.

وفات

ابن عدیم چنین نوشته است: از ضیاءالدین حنفی چنین شنیدم که کاسانی به هنگام مرگ، شروع به خواندن سوره ابراهیم نمود تا اینکه به آیه «يثبت الله الذين آمنوا بالقول الثابت» رسید، پس روح از بدنش خارج شد. او را کنار قبر همسرش داخل مقام ابراهیم خلیل در بیرون حلب دفن کردند و آن جایگاه به نام او و زنش معروف است. وفات او در دهم رجب سال 587ق واقع شد.

آثار

1. بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع؛
2. السلطان المبين في أصول الدين‏.

منابع مقاله

1. طارمی، حسن، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، 1375.
2. کاسانی حنفی، علاء‌الدین، «بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع»، بیروت، دارالفكر، الطبعة الأولی.

وابسته‌ها

بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع