سالک قزوینی، محمدابراهیم

محمدابراهیم سالک قزوینی (1021- زنده در 1084ق)، شاعر ایرانی سده یازدهم، شیعه دوازده‌امامی، صاحب مثنوی «محیط کونین». او به ملا سالک معروف است و در شعر «سالک» تخلص کرده است.

سالک قزوینی، محمدابراهیم

نام

سالک در دیوانش نام خود را ابراهیم ذکر کرده است. در تذکره‌ها نیز محمدابراهیم، شاه‌ابراهیم و محمدابراهیم‌بیگ، نامیده شده است.

ولادت

سالک در قزوین به ‌دنیا آمد. در هیچ‌یک از تذکره‌ها به سال تولد او اشاره‌ای نشده است. با توجه به اینکه خودش تاریخ اتمام سرایش مثنوی «محیط کونین» را 1061ق ذکر کرده و در ضمن آن، خود را چهل‌ساله معرفی کرده، می‌بایستی در 1021ق به دنیا آمده باشد.

معاصران

سالک در شش سال اقامتش در اصفهان به خانه میرزا جلال‌الدین اسیر رفت‌وآمد و با او مصاحبت داشت و در همان جا، با میرزا محمدطاهر نصرآبادی پیش از تألیف تذکره‌اش دیدار کرد و از آنجا به هندوستان رفت.

او پس از آنکه به کشمیر رسید، احوال سفر خود را منظوم کرد. سالک در عهد شاه‌جان در هند با شاعرانی نظیر ابوطالب کلیم کاشانی و حاجی محمدجان قدسی مشهدی هم‌صحبت بود و اشعاری نیز در مدح این دو سرود.

سالک در یکی از غزل‌هایش، از شاعران هم‌عصر خود که با آنها آشنایی و دوستی داشت، از جمله نظیری نیشابوری، عرفی شیرازی، ظهوری ترشیزی، سنجر کاشانی، صائب تبریزی، صیدی تهرانی و شفایی اصفهانی، نام برده است. او با سالک یزدی نیز هم‌عصر بود و هر دو یک تخلص داشتند. سرخوش لاهوری، این امر را دستاویز طعنه و کنایه به هر دوی آنها، قرار داده است.

سالک مدتی به دکن رفت و از آنجا با ثروت اندوخته در سفر، در سال 1067ق، از راه دریا به ایران بازگشت. در کشتی با محمدعارف شیرازی (دارابی)، مؤلف تذکره «لطایف الخیال» همراه بود.

مذهب

او مذهب دوازده‌امامی داشت و در اشعار خود، به این مذهب، مباهات کرده است.

وفات

او در قزوین درگذشت. در هیچ‌یک از تذکره‌ها، به سال وفات او اشاره نشده، اما بر اساس قرائنی، زنده بودندش تا 1084ق، اثبات شده است.

آثار

دیوان او مشتمل بر اشعار در قالب غزل، قصیده، ترکیب‌بند، دو مثنوی «محیط کونین» و «ساقی‌نامه»، رباعی و تک‌بیتی است.

منابع مقاله

کشانی، لیلا، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1396.

وابسته‌ها

دیوان سالک قزوینی