تأملات فی الفکر السیاسی الاسلامی
تأملات فی الفکر السیاسی الاسلامی ، تألیف سید محمدحسین فضل‌الله (1314-1389ش)، مجموعه موضوعات مطرح شده در مجله التوحید در قلمرو تفکر اسلامی است.
| تأملات فی الفکر السیاسی الاسلامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فضل‌الله، سید محمدحسین (مؤلف) |
| ناشر | مؤسسة التوحید للنشر الثقافی |
| مکان نشر | بیروت |
| سال نشر | 1416ق (1995م) |
| چاپ | اول |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP ۲۳۱/ف۶ت۲ |
کتاب در سه باب تنظیم یافته، و در هر باب یکی از موضوعات فکری و سیاسی به بحث گذارده شده است.
در باب اول با عنوان «الحریة الفکریة و السیاسیة»، ابتدا مؤلف این سؤال را مطرح کرده که آیا شأن انسان فردیت است، تا از آزادی فردی او سخن گفته شود و یا شأن انسان، اجتماعی بودن است، که در این صورت باید از آزادی انسان در اجتماع سخن گفت.
نویسنده به دنبال این سؤال، محور حق را در اسلام، تشریع الهی ذکر می‌کند، که روابط عامه و امور خصوصی زندگی را دربر می‌گیرد. او سپس به اهمیت عقیده و آزادی فکر از نظر قرآن اشاره نموده، انحراف فکری را بدترین انحراف‌ها می‌داند. نویسنده می‌گوید که حدود آزادی فکری در اسلام، دائر مدار حق است. ایجاد محدودیت‌ها و توصیه‌های قرآن در پرهیز از سخن ناحق و کلام زور، در راستای همیهن مسئله است. بنابراین، اگر احکام خاصی، مثلاً ممنوعیت انتشار کتب ضالة وجود دارد، برای جلوگیری از انحراف مردم از سبیل‌الله است.
فضل‌الله به‌طور کلی در بحث مربوط به آزادی فکری و انسان، آزادی را اصلی اساسی برای انسان می‌داند؛ هرچند او نباید زندیگ دیگران را محدود کند. وضع احکام شرع هم در جهت همین مسئله است. در ادامه این بحث، مؤلف مباحثی در زمینه احکام فقهی در باب آزادی، امر به معروف و نهی از منکر، تنوع افکار و اختلافات فکری، تعارضات در درون دولت اسلامی و تنوع احزاب انجام داده، که برخی از این مسائل به‌صورت پرسش و پاسخ، و در قالب مصاحبه صورت گرفته است.
در باب دوم با عنوان «الفکر السیاسی»، مؤلف به نیاز امت اسلامی نسبت به وحدت فکری و شرعی در کنار وحدت سیاسی اشاره کرده است، و تنها وحدت سیاسی را برای رشد اسلامی کافی نمی‌داند. به نظر او، این وحدت فکری و سیاسی و شرعی، با تغییر در اصول فکری و اجتهاد در واقعیات اجتماعی و سیاسی امکان‌پذیر است. او همچنین در این باب، از ضرورت مباحث تفصیلی فقهی و عملی برای مواجهه با واقعیات سیاسی معاصر بحث می‌کند، که عمدده مشکلات عبارتند از: سیطره غرب و شرق، نیاز به نظام سیاسی مطلوب، محوریت فرد در نظام الهی، مسئله جهل مسلمین نسبت به اصول شرعی و سلوک سیاسی مطلوب، مشکلات سیاسی و اجتماعی ناشی از انحراف فکری جهان اسلام، عصبیت‌های قومی و قبیله‌ای و جغرافیایی، نفوذ استعمار در بلاد مسلمین، زمینه‌سازی لازم برای عمل به احکام اسلام، تقیه و برخی مسائل اجتماعی و سیاسی دیگر.
در باب سوم کتاب نیز با عنوان «وحدت اسلامی»، از وحدت و ضرورت آن برای جوامع اسلامی و مشکلات و موانع موجود فکری و سیاسی و اجتماعی برای تحقق آن، وحدت شیعه و سنی و نیز وحدت اسلامی بر اساس خط فکری اهل بیت(ع) به تفصیل سخن به میان آمده است.[۱]
پانویس
- ↑ حقیقت، سید صادق، ص134-135
منابع مقاله
حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.