نابغه ذبیانی، زیاد بن معاویه
زیاد بن معاویة بن ضباب، مشهور به نابغه ذبیانی (؟ -18ق/604م)، از بزرگ‌ترین شعرا و سخنوران عرب در عهد جاهلیت و داور سروده‌های عرب در بازار عکاظ بوده است. اشعار او توسط اصعمی در قرن نهم گردآوری و با نام دیوان نابغه ذبیانی منتشر شد.
| نابغه ذبیانی، زیاد بن معاویه | |
|---|---|
 | |
| لقب | نابغه |
| نام پدر | معاویه |
| رحلت | حدود 18ق/604م |
| پیشه | شاعری و سخنوری |
| اطلاعات علمی | |
| علایق پژوهشی | مدح، وصف، سیاست و اعتذار |
| برخی آثار | ديوان النابغة الذبياني |
نام و لقب
تاریخ از ذکر میلاد این شاعر غفلت کرده است. او ملقب و مشهور به نابغه بوده است. تعداد زیادی از شعرا چون نابغه شیبانی، نابغه غنوی و نابغه عَدوانی به این لقب ملقب بوده‌اند و تعلیل صحیح برای این القاب، علو و ظهور و شهرت بدون سابقه وراثت بوده است.
جایگاه ادبی
ذبیانی مورد توجه ابوقابوس نعمان بن منذر حاکم حیره عراق بود و عطایای نعمان به نابغه حسادت دیگر شعرا را برانگیخت. شهرت ادبی و جایگاه اجتماعی او جزیرةالعرب را فراگرفت و تهدید و اذیت را از قومش دفع کرد.
زندگی نابغه تنها در دربار مناذره و عطایای ایشان نگذشت، بلکه با تیرگی روابطش با نعمان بن منذر به دربار غسانیان در شام رفت و در ذیل حمایت عمرو بن حارث اصغر قرار گرفت. او در اثنای فرود آمدن نزد غساسنه، با سرودن قصایدی نعمان بن منذر را مدح کرد و از او عذرخواهی نمود. این قصاید که اعتذاریات نامیده شده، از زیباترین اشعار نابغه است[۱].
معاویة بن بکر باهلی می‌گوید: به حماد راویه گفتم: چرا نابغه بر دیگر شعرا پیشی گرفت؟ گفت: چراکه تو با یک بیت از شعرش، یا به نصف بیت یا ربع بیت، به دقت کامل و بلاغت تصویر و سهولت لفظ و شیرینی اسلوبش پی خواهی برد؛ مانند این کلامش:
| حلفت فلم أترك لنفسك ريبةٌ | و ليس وراء الله للمرء مذهبُ[۲] |
وفات
دوری شاعر از دیارش به طول نینجامید و با موت منذر به میان قومش بازگشت و اواخر عمرش را در بین خاندانش سپری کرد و در حدود سال 18ق، درگذشت.
آثار
آثار نابغه که در دیوانش گردآوری شده پیرامون مدح، وصف، سیاست و اعتذار است. این دیوان را اصعمی در قرن نهم میلادی گردآوری کرد و دیرنبورگ در قرن نوزدهم میلادی آن را به فرانسوی ترجمه نمود[۳].
پانویس
منابع مقاله
- نصرالحتی، حنا، مقدمه «ديوان النابغة الذبياني»، بیروت، دارالكتاب العربي، الطبعة الأولی، 1411ق/1991م.