تبریزی، یارعلی بن عبدالله
یارعلی تبریزی، ادیب، شاعر و نویسنده ایرانی در نیمه دوم سده ۹ و اوایل سده ۱۰ق/15 و 16م، صاحب کتاب «نثر اللآلي» که ترجمه منظومی است از «مائة كلمة»، منسوب به حضرت علی(ع).
| تبريزی، يارعلي بن عبدالله | |
|---|---|
 | |
زندگانی
یارعلی تبریزی فرزند عبدالله در تبریز پرورش یافت و به کمال رسید. در جوانی دلباخته نوجوانی تبریزی شد و چون کارش به رسوایی کشید، رخت سفر بربست و راهی حجاز گردید؛ سپس به آسیای صغیر رفت و در عهد سلطان سلیم، پادشاه عثمانی در شهر بورسه سکنا گزید.
ترجمه و تألیف
تبریزی در ۹۱۸ق/۱۵۱۲م، کتابی نوشت به نام «نثر اللآلي» که ترجمه منظومی است از «مائة كلمة»، منسوب به حضرت علی(ع) و آن را به سلطان سلیم اهدا کرد. در «تذکره مجالس النفائس»، در ذیل نام شیخ فتح‌الله، نوه دختری جلال‌الدین دوانی، از یارعلی تبریزی یاد شده و آمده است که وی در ۹۲۰ق/1514م، در شهر بورسه بوده و شبی شیخ فتح‌الله را پس از درگذشت وی، در خواب دیده است. یارعلی تا پایان عمر سلطان سلیم ظاهراً همچنان در بورسه ماند و در ۹۲۶ق/۱۵۲۰م، در ماه‌های اول سلطنت سلیمان قانونی، به سفـارش مولانا عبدالقادر - یکی از فضلای بورسه و احتمالاً والی آنجا - کتابی ادبی به زبان فارسی با نام «رياض الأفكار» در توصیف خزان و بهار تصنیف کرد. در همین کتاب، وی مصطفى پاشـا - وزیر ثانی سلطـان سلیمان - را مدح گفت. تبریزی در شعر «ماتمی» تخلص می‌کرد.
تبریزی احتمالاً دیوانی هم داشته که تاکنون پیدا نشده است. اما مهم‌ترین اثر یارعلی تبریزی و تنها کتابی که تاکنون از وی به چاپ رسیده، «رياض الأفكار» در توصیف خزان و بهار است. این کتاب مناظره‌ای است به زبان حال میان بهار و پاییز؛ موضوعی که در ادبیات سومری در بین‌النهرین و ادبیات لاتینی در قرون وسطى سابقه داشته است. در زبان عربی نیز مناظره‌ای - میان بهار و پاییز - به نام «سلوة الخريف بمناظرة الربيع و الخريف» نوشته و چاپ شده است؛ این اثر به جاحظ نیز نسبت داده شده است[۱].
آثار
- نثر اللآلي؛
- رياض الأفكار.
پانویس
- ↑ ر.ک: پورجوادی، نصرالله، ج14، ص484-485
منابع مقاله
پورجوادی، نصرالله، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1385.