ديوان ابن الرومي

ديوان ابن الرومي، مشتمل بر اشعار عربی علی بن عباس بن رومی (221-283ق) است که با مقدمه و شرح احمد حسن بسج در سه جلد منتشر شده است.

ديوان إبن الرومي
پدیدآوران	ابن رومی، علی بن عباس (نويسنده) بسج، احمد حسن (شارح)
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1423ق - 2002م
چاپ	3
شابک	‎2-7451-0798-4
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	/د۹ 3654 PJA
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

علی بن عباس بن رومی، دیوان شعر نسبتاً بزرگی به‌جا گذاشته است. اشعار او ترتیب نداشته و مسیبی آن را از وی روایت کرده، سپس ابوبکر صولی آن را بر اساس حروف الفبا مرتب کرده و ابوطیب وراق بن عبدوس آن را از همه نسخ جمع‌آوری نموده و...‏.

ابن خلکان گوید: «ابوطیب وراق، بر هر نسخه‌ای از آن که بر اساس حروف و غیر آن بود، مقدار هزار بیت افزود. علی بن عباس، قصاید مطول و قصاید بدیعه دارد و در هر دو، مدح و هجا، دارای ظرافت است‏.

این دیوان مشتمل بر چهره‌های مختلف زندگی از شادی‌ها و دلتنگی‌ها، شقاوت‌ها و سعادت‌ها، طرق معاش، عادات، لباس‌ها، خلق و خوی، زنان، غناء و خوانندگی، به‌علاوه اغراض مرسوم شناخته‌شده در شعر عربی مانند مدح و هجاء، غزل و وصف، فخر و رثاء و دیگر فنونی است که قریحه شاعر گنجایش آنها را داشته است‏.

ابن رومی از سخن‌سرایان سترگ دوره عباسی و از مفاخر عالم تشیع است که زیبایی و ظرافت چکامه‌های بلندش رونق‌بخش بلاغت ادب عربی است. جلوه‌های فراوان تأثیرگذاری فرهنگ و ادب ایرانی بر شعر این شاعر سایه افکنده؛ به‌طوری‌که در برخی از سروده‌های خود، از مظاهر مختلف فرهنگ و تمدن ایرانی تأثیر پذیرفته است.‏

اشعار غدیریه او از شمش‌های طلای ناب برتر و از ستارگان آسمان فزون‌تر و نورانی‌تر است. او در دوستی خاندان پیامبر(ص)، هدف‌های بلندی دارد و اصولاً مدیحه‌سرایی‌اش برای آن خاندان و دفاع از آنان در برابر حملات مخالفان از حقایق آشکار زندگی اوست‏.

نمونه شعر

لكن حبي للوصي مخيّمٌ		في الصدر يسرح في الفؤاد تولّجا
فهو السراج المستنير و من به		سبب النجاة من العذاب لمن نجا
و إذا تركت له المحبة لم أجد		يوم القيامة من ذنوبي مخرجا ‏

؛ اما عشق من نسبت به وصی پیامبر در دلم سایه افکنده و تا عمق دلم رسوخ کرده است. او چراغ فروزان است و هرکس از عذاب نجات یابد، از برکت اوست. اگر عشق او را رها کنم، روز قیامت هیچ راه گریز از گناهانم نمی‌یابم.

منابع مقاله

1. ابن خلکان، احمد بن محمد، «وفيات الأعيان»، قم، منشورات الشريف الرضي، الطبعة الثانية، 1364.
2. سنجری، احمد بن محمد، «منظر الإنسان، ترجمه وفيات الأعيان»، نشر دانشگاه ارومیه، چاپ اول، 1381.
3. عیدانی، سهیلا؛ سعدون‌زاده، جواد، «بازتاب فرهنگ و ادب ایرانی در شعر ابن رومی»، کاوش‌نامه ادبیات تطبیقی، بهار 1397، شماره 29، ص105 تا 124.
4. ولی‌زاده، حمـید؛ نصیرپور ملکی، رعنا، «جایگاه والای امام علی‌(ع) و حقیقت متجلّی در غدیر خم در آیینه‌ غدیریه‌های شریف رضی، ابوفراس حمدانی و ابن رومی»، ادبیات شیعه، پاییز 1392، سال اول، شماره 2، ص201 تا 225.