أعلام مالقة
أعلام مالقة، اثر ابوعبدالله محمد بن علی بن عبیدالله بن خضر بن هارون غسانی، معروف به ابن عسکر و ابوبکر محمد بن محمد بن علی بن خمیس دربردارنده زندگی نامه برخی از علما، فقها، ادبا و شعرای مالقه - یا مالاگا، شهری است در بخش خودمختار‌اندلس در کشور اسپانیا مرکز شهرستانی به همین نام (لغت نامه دهخدا، مدخل مالقه) - یا کسانی که به آن وارد شده یا مدتی در آن، ساکن بوده‌اند.
| أعلام مالقة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عسکر، محمد بن علی (نویسنده)
ترغي، عبدالله بن مرابط (مقدمه نویس) ابن خمیس، محمد بن محمد (نویسنده) |
| ناشر | دار الأمان-دار الغرب الإسلامی |
| مکان نشر | مغرب - رباط؛ لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1999م , 1420ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | 1.مالاگا - تاريخ 2.مالاگا - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DP 302 /الف2الف6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نام دیگر کتاب، «مطلع الأنوار و نزهة البصائر و الأبصار فی ما احتوت علیه مالقة من الأعلام و الرؤساء و الأخیار و تقیید ما لهم من المناقب و الآثار» می‌باشد.[۱]
کتاب در ابتدا توسط ابن عسکر نوشته شده، اما به دلیل فرارسیدن مرگش، کار او ناتمام مانده، ولذا خواهرزاده‌اش ابن خمیس، کتاب را به سرانجام رسانده است.[۲]
تحقیق، تخریج و پاورقی‌های کتاب، توسط عبدالله بن مرابط ترغی صورت گرفته است.
ساختار
کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و اسامی افراد، به ترتیب حروف الفبا، از حرف میم تا یاء، تنظیم شده است.
روش نویسنده بدین گونه است که ابتدا نام کامل شخص را آورده و سپس، به ذکر کنیه او پرداخته و پس از آن، اگر شخص از اهالی مالقه بوده، به این امر اشاره کرده و در غیر این صورت، نام شهری که از آن آمده است را ذکر نموده و در صورت مجهول بودن شهر او، با عبارت «ورد علینا» یا عباراتی دیگر نظیر آن، به این امر تصریح نموده که از اهالی مالقه نبوده و بدانجا نقل مکان کرده است. پس از آن، اسامی شیوخ، شاگردان، سفرها، تألیفات و مهم‌ترین مشاغلی که به عهده داشته ذکر گردیده و سپس، به عنوان نمونه، به شعر و نثر وی اشاره‌ای شده و در پایان، با ذکر تاریخ وفات، ترجمه شخص، به اتمام رسیده است.[۳]
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، پس از بیان موضوع و اهمیت کتاب، به تعریف ترجمه و شرح حال نویسی و توضیح اقسام آن پرداخته شده و سپس، زندگی نامه مفصلی از نویسندگان کتاب، ارائه گردیده و در نهایت، توضیحاتی پیرامون اقدامات تحقیقی صورت گرفته در کتاب و نسخ خطی آن، داده شده است.[۴]
در مقدمه کوتاه نویسنده که از چند خط تجاوز نمی‌کند، به موضوع کتاب اشاره شده است.[۵]
علما و نویسندگان بزرگی در نگارش آثار خویش، به این کتاب ارجاع داده و از آن، به عنوان منبعی معتبر، یاد کرده‌اند که این امر، نشان دهنده اهمیت ویژه کتاب می‌باشد. از جمله این نویسندگان، عبارتند از: ابن عبدالملک مراکشی در «الذیل و التکملة»، ابن زبیر عاصمی در «صلة الصلة»، ابن خطیب سلمانی در «الإحاطة» و ابوالحسن نباهی در «المرتبة العلیا».[۶]
کتاب، مشتمل بر 174 ترجمه از اعلام و بزرگان مالقه است که غالباً در قرن ششم و هفتم زندگی می‌کردند. تعدادی از مترجمین نیز مربوط به قرن پنجم و چهارم و پیش از آن می‌باشند.[۷]
اولین فرد معرفی شده در کتاب، محمد بن عمثیل عاملی، از اهالی مالقه.[۸]و آخرین فرد، یوسف بن محمد بن عبدالله بن یحیی بلوی (متوفی 604) می‌باشد.[۹]
از دیگر افراد مذکور در کتاب، می‌توان به افراد زیر اشاره کرد: محمد بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن عبدالله بن عیاش تجیبی.[۱۰]، محمد بن حسن بن محمد بن حسن جذام.[۱۱]، مسلم بن احمد بن محمد بن قزمان.[۱۲]، مسعود بن عبدالله.[۱۳]، مغاور بن عبدالملک بن مغاور.[۱۴]، المنذر بن رضی رعینی.[۱۵]، موسی بن محمد مشعلانی.[۱۶]، صالح بن جابر بن صالح بن حضرم غسانی.[۱۷]، عبدالله بن ریه مالقی.[۱۸]و...
وضعیت کتاب
فهرست تراجم، اعلام، اماکن، قوافی و کتاب‌ها و رسائل مذکور در متن، به همراه فهرست منابع و مصادر مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها، علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ.[۱۹]، به ذکر منابع.[۲۰]و توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است.[۲۱]
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه کتاب، ص22
- ↑ ر.ک: القاضی، محمد، 1422، ص360
- ↑ ر.ک: القاضی، محمد، 1422، ص630
- ↑ مقدمه نخست، ص7-70
- ↑ مقدمه نویسنده، ص73
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص37
- ↑ الیعلاوی، محمد، 1420، ص104
- ↑ متن کتاب، ص73
- ↑ همان، ص373-379
- ↑ همان، ص155
- ↑ همان، ص165
- ↑ همان، ص194
- ↑ همان، ص196
- ↑ همان، ص198
- ↑ همان، ص200
- ↑ همان، ص202
- ↑ همان، ص212
- ↑ همان، ص227
- ↑ ر.ک: پاورقی، ص266
- ↑ ر.ک: همان، ص269
- ↑ ر.ک: همان، ص273
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- القاضی، محمد، «کتاب: أعلام مالقة (تقدیم و تخریج و تعلیق: الدکتور عبدالله المرابط الترغبی)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: الذخائر، العدد 6 و 7، ربیع 1422 (8 صفحه، از 359 تا 366).
- الیعلاوی، محمد، «أعلام مالقة تألیف: ابن عسکر و ابن خمیس، نشر: الدکتور عبدالله المرابط الترغی دارالغرب الإسلامی بیروت (مع دارالأمان بالرباط) 1999»، پایگاه مجلات تخصصی، مجله: دراسات اندلسیه، الجزء 22، ربیع الأول 1420 (8 صفحه، از 103 تا 110).