الايمان
الإيمان، تألیف حافظ و محدّث و مُسنِد (کسی که در دانش حدیث‌شناسی سرآمد است) و قاضی اهل سنت قرن سوم هجری قمری، ابوعبدالله محمد بن یحیی بن أبی‌عُمَر مکی عدنی دراوردی، مشهور به محمد بن أبی‌عُمَر (درگذشته ۲۴۳ق)، مجموعه روایاتی همراه با اسناد است که باور به خدای متعال و معانی و لوازم و ارتباط آن با افعال و صفات مؤمنان را بیان می‌کند. پژوهشگر معاصر، حمد بن حمدی جابری حربی، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع و اسناد روایاتش را استخراج کرده است.
| الايمان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عدنی، محمد بن یحیی بن أبو عمر (نويسنده) ابن حمدی جابری حربی، حمد (محقق) |
| ناشر | الدار السلفیة |
| مکان نشر | کویت - حولی |
| سال نشر | 1407ق - 1986م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- محمد بن ابی‌عمر بدون مقدمه روشی، وارد بحث اصلی و محتوایی شده و در نتیجه، دیدگاه وی درباره انگیزه و اهداف و چگونگی‌های پیدایش این اثر، معلوم نیست.
- حمد بن حمدی جابری حربی، روش کتاب حاضر را عبارت از شیوه معمول محدثان قدیم شمرده است که احادیث را با اسنادش می‌آورند، ولی هیچ توضیحی درباره دلالت آنها عرضه نمی‌کنند و به باب‌بندی و تنظیم نیز نمی‌پردازند[۱]. روش محمد بن ابی‌عمر و ابوعبید و ابوبکر بن ابی‌شیبه، شبیه یکدیگر و مکمل هم است[۲] و امتیاز روش ابوعبید بر شیوه محمد بن ابی‌عمر در این است که ابوعبید وجه دلالت روایات و نصوص را روشن می‌سازد[۳].
ساختار و محتوا
در این اثر، تعداد 81 روایت با سند نقل شده است[۴]. موضوعات مورد بحث در 56 باب سامان یافته است. برخی از محورهای اصلی مباحث این کتاب، عبارت است از: نماز از ایمان است، ایمان و پرهیز از مراء، صفات منافقان، شروط کمال ایمان، ملازمه بین ایمان و عمل، افزایش و کاهش ایمان، اقوال مرجئه و جهمیه درباره ایمان، مخالفت ایمان و دروغ، تکالیف شرعی از ایمان است، صفات خوارج، زوال ایمان هنگام ارتکاب گناهان، کراهت پذیرش امارت و ایمان مانع ترور است.
نمونه مباحث
- با سند از ابوسعید خدری نقل می‌کند که پیامبر(ص) گفت: «إذا رأيتم الرجل يتعاهد المسجد فاشهدوا له بالإيمان قالَ اللهُ تَعالى: إِنَّمَا يعمُرُ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ مَن ءَامَنَ بِاللَّهِ و...» (توبه: 18)[۵]؛ یعنی: هنگامی که شخصی را دیدید که همواره به مسجد می‌رود و با آن، عهد و پیمانی بسته است، پس گواهی دهید که او ایمان دارد؛ زیرا خدای متعال گفته است: فقط کسانی مسجدهاى خدا را آباد مى‌سازند که ایمان به خدا دارند و...
- با سند نقل کرده است که مردی از پیامبر(ص) پرسید: ای فرستاده خدا! کدام اسلام برتر است؟ پیامبر(ص) پاسخ داد: اینکه مسلمانان از زبان و دست تو در امان و سلامت باشند[۶].
- با سند نقل کرده است که مردی به زبیر گفت: آیا نمی‌خواهی که امام علی(ع) را برای تو به قتل برسانم؟ زبیر گفت: چگونه او را می‌کُشی؟ گفت: پنهانی و با حیله می‌کُشم. زبیر جواب داد: از پیامبر(ص) شنیدم که گفت: «الإيمان قيد الفتك، لا يفتك مؤمنٌ»[۷]؛ یعنی: ایمان به خدا، قید و مانع فتک (ترور و ناگهان‌کُشی) است و هیچ مؤمنی، فتک نمی‌کند.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.