البر و الصلة (مروزی)
كتاب البِرّ و الصلة، تألیف محدّث موثق قرن دوم و سوم قمری، حسین بن حسن مروزی (درگذشته 246ق)، مجموعه روایاتی است که بر فضیلت نیکوکاری و به‌ویژه نیکی به والدین، خویشان و ارحام دلالت می‌کند. پژوهشگر معاصر، محمد‌سعید بن محمد‌حسن بخاری این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و برای آن مقدمه‌ای ارزشمند و روشمند نوشته و به معرفی نویسنده و کتابش پرداخته و همچنین منابع و اسناد روایات مورد بحث را استخراج کرده و همه رجال مطرح‌شده را شناسانده است.
| البر و الصلة(مروزی، حسین بن حسن) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مروزی، حسین بن حسن (نويسنده) بخاری، محمد‌سعید‌بن محمد‌حسن (محقق) |
| ناشر | دار الوطن للنشر |
| مکان نشر | عربستان - ریاض |
| سال نشر | 1419ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | 9960-28-135-3 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- محمد‌سعید بن محمد‌حسن بخاری با تأکید بر قدمت کتاب حاضر، افزوده است: این اثر، تصویری واقعی از سرآغازهای تألیف و تصنیف در موضوع سنت مطهر نبوی(ص) در ابتدای قرن دوم هجری و روش نگارش در آن دوران را نشان می‌دهد. این کتاب مقدمه ندارد تا انگیزه و روش نویسنده و مسائلی همانند آن، روشن شود[۱].
ساختار و محتوا
- در این اثر، تعداد 351 روایت از احادیث پیامبر(ص)، صحابه و تابعان درباره نیکی به والدین در زمان حیات و بعد از مرگ آنان و پرهیز از عقوق آنها، صله رحم و اجتناب از قطع آن، صدقه به نزدیکان و ارحام و ایتام و مساکین و همسایگان و... آمده است[۲].
- محمد‌سعید بن محمد‌حسن بخاری نوشته: عناوین دهگانه‌ای که نویسنده برای باب‌های اثرش برگزیده، جزیی و دقیق نیست و اجمال دارد و تصویر روشنی از محتوای کتاب و آداب و احکام روایات ارائه نمی‌کند و به همین جهت، فهرست جدیدی برای آن تنظیم کردم. نویسنده هیچ روشی در نظم و ترتیب عرضه روایات ندارد[۳]. گفتنی است: از نشانه‌های آشفتگی این اثر، آن است که نویسنده، بدون مقدمه و هیچ توضیح و عنوانی، 56 روایت را آورده و بعد از آن، اولین عنوان و باب کتابش را ذکر کرده است[۴].
نمونه مباحث
- با سند از منذر ثوری نقل کرده است که گفت: «كان محمد بن الحنفية يمشط رأس اُمّه و يرويها»[۵]؛ یعنی محمد بن حنفیه بر سر مادرش شانه می‌کشید و موهایش را می‌بافت.
- با سند از ضحاک نقل کرده است که پیامبر(ص) گفت: «ما تقرب العبد إلی الله بشيء بعد أداء الفرائض أحبّ إليه من إطعام مسكين»[۶]؛ یعنی: بعد از انجام واجبات الهی، هیچ چیزی انسان را به خدای متعال نزدیک نمی‌کند که در نزد خدا از غذا دادن به نیازمندان، دوست‌داشتنی‌تر باشد.
- با سند از عدی بن حاتم نقل کرده است که پیامبر(ص) آتش جهنم را یاد کرد و از شرّ شیطان رجیم به خدای رحمان و رحیم پناه برد و روی خودش را برگرداند و 2 یا 3 بار چنین کرد و بعد گفت: «اتّقوا النار و لو بشقّ تمرة فإن لم تجدوا فبكلمةٍ طيبةٍ»[۷]؛ یعنی: خودتان را از آتش جهنم نگهدارید هرچند با صدقه و خیرات کردن تکّه‌ای از یک خرما باشد و اگر آن را هم نیافتید، پس سخنی پاک و پاکیزه بگویید و خود را نجات دهید.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.