التاریخ (ابوحفص فلاس)
كتاب التاريخ، تألیف عمرو بن علی بن بحر سقّای بصری، مشهور به ابوحفص فلّاس (درگذشته 249ق)، بر اساس روایت ابوعبدالله محمد بن عبدالسلام خُشَنی قُرطبی (درگذشته 286ق)، تاریخ اسلام را از آغاز تا زمان مأمون عباسی با تأکید بر روش روایی و بیان اسامی، اخبار، موالید و وفیات مطرح می‌کند. استاد علوم قرآن و تفسیر دانشکده زبان عربی مراکش و دانشگاه قرویین مغرب، محمد طبرانی، این اثر را تصحیح کرده و برای آن مقدمه‌ای ارزشمند نوشته و نویسنده و کتابش را معرفی کرده است.
| التاریخ | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فلاس، عمرو بن علی (نويسنده)
خشنی، محمد بن عبدالسلام (روایه) طبرانی، محمد ( محقق) |
| ناشر | مرکز الملک فيصل للبحوث و الدراسات الإسلامية |
| مکان نشر | عربستان - ریاض |
| سال نشر | 1436ق - 2015م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-603-8032-60-2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | م۷ت۲ 115 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- نویسنده، روایت‌گویی خودش را بدون مقدمه آغاز کرده است و در نتیجه، انگیزه‌ها و اهداف و دیدگاه او در چگونگی پیدایش این اثر، مشخص نیست.
- محمد طبرانی، با اشاره به شهرت این کتاب و اینکه دانشورانی مانند بخاری، ابواحمد عسکری و ذهبی از آن، مطالبی نقل کرده‌اند و عنوانش را برخی، «كتاب التاريخ» نوشته‌اند و برخی دیگر با عبارت «قال الفلّاس في تاريخه» از آن یاد کرده‌اند، افزوده است: گویی کتاب حاضر، اسمی بلند داشته و نویسندگان ترجیح داده‌اند که خلاصه‌نویسی کنند و آن نام طولانی را نیاورند و به همان عنوان کلی بسنده کنند و اگر این تنها نسخه خطی کتاب، عنوانی می‌داشت، ناچار نمی‌شدیم که به چنین فرض و تقدیری برسیم[۱].
- نویسنده در این کتاب، به گردآوری همه راه‌های روایات تاریخی و حکم انتقادی ابتدایی درباره آن (متناسب با آن زمان) پرداخته است[۲].
ساختار و محتوا
این اثر یک جلدی، در 3 جزء به‌ترتیب ذیل سامان یافته است:
- جزء اول: تاریخ، سیره و شمایل پیامبر(ص)، بخشی از تاریخ خلفای راشدین و مناقب آنان، از تواریخ حاکمان بعدی تا مأمون عباسی، موالید و وفیات، اسامی و کنیه‌ها و وفیات فقیهان اهل بصره و اسامی دانشوران کنیه‌دار.
- جزء دوم: اسامی صحابه پیامبر(ص) و تابعین که با کنیه شناخته می‌شوند و یادکرد اهالی کوفه.
- جزء سوم: اسامی راویانی که از پیامبر(ص) روایت کرده‌اند (از بنی‌هاشم، بنی‌امیه، بنی‌نوفل، بنی‌زهره، بنی‌تیم و... اخبار و اسامی برخی از تدلیس‌کنندگان (فریب‌کاران در حدیث‌گویی)).
نمونه مباحث
- با سند از زهری نقل کرده است که گفت: «إنّ رسولَ الله(ص) أرَّخَ التاريخَ حين قدم المدينةَ في ربيع الأول»[۳]؛ یعنی: هنگامی که فرستاده خدا(ص) در ربیع‌الاول وارد مدینه شد، تاریخ هجری را بنیان گذاشت.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.