أصول النحو

أصول النحو دراسة في فکر الأنباري اثر محمد سالم صالح استاد گروه صرف و نحو و عروض دانشکده دارالعلوم دانشگاه قاهره، تلاشی برای روشن‌کردن شواهد و ادله اصول نحو در اندیشه ابوالبرکات عبدالرحمن انباری از خلال بررسی‌های نظری و کاربردهای گسترده در نوشته‌های نحوی ایشان است.

‏أصول النحو
أصول النحو
پدیدآورانصالح، محمد سالم (نويسنده)
عنوان‌های دیگردراسة في فکر الأنباري
ناشردار السلام
مکان نشرمصر - قاهره
سال نشر1427ق - 2006م
چاپ1
شابک-
موضوعابن انباری، عبد الرحمن بن محمد، 513 - 577ق. - نقد و تفسیر - زبان شناسان عرب - نقد و تفسیر - زبان عربی - نحو - تاریخ
زبانعربی
تعداد جلد1
کد کنگره
1427 ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ص‎‏2 6070 PJ
نورلایبمطالعه و دانلود pdf


اهمیت این مطالعات در اندیشه ابن انباری به دلیل نقش به سزایی است که این شخصیت در ریشه‌یابی علم نحو و رساندن آن به مراحل نهایی پختگی و کمال این علم دارد. [۱]

این کتاب از یک مقدمه و سه باب و خاتمه تشکیل شده است.

در مقدمه مختصری از دوران ابی‌البرکات انباری و زندگانی و اخلاق و استادان و شاگردانش و نیز فرهنگ و کتاب‌های ایشان آورده است. [۲]

باب اول با عنوان اصول علم نحو قبل از انباری و علوم مؤثر بر آن نوشته شده است. [۳]

این باب از دو فصل تشکیل شده است. در فصل اول با عنوان اصول نحو قبل از انباری است که در آن سیر هر یک از (نقل (سماع) [۴]، قیاس [۵]، علت [۶] و استصحاب حال) [۷] را از پیدایش آن تا عصر «ابن جنی» ترسیم نموده که آخرین مرحله رشد قبل از ابن انباری است. [۸]

در فصل دوم با عنوان عوامل مؤثر بر علم اصول نحو سخن گفته است و در آن در مورد مهم‌ترین علومی که در علم اصول نحو تأثیر گذاشته، صحبت نموده است [۹] و مشتمل بر سه نکته است:

نکته اول در تعامل بین فقه، نحو و اصول آن دو توضیح داده است و تأثیر نحو در فقه و اصول آن از یک سو و سپس تأثیر اصول فقه در علم اصول نحو را از سوی دیگر روشن نموده است و مهم‌ترین حوزه‌های این تأثیرات و مظاهر آن را با بیان مختصری از مظاهر این اثر نزد ابن انباری بیان نموده است. [۱۰]

نکته دوم: به تأثیر علم کلام در نحو و اصول آن ذکر شده است. [۱۱]

در نکته سوم به تأثیر منطق یونانی در نحو و اصول آن با تمرکز بر اصالت فکر نحوی در خواستگاه و رویکرد آن پرداخته شده است. [۱۲]

باب دوم با عنوان ادله نحوی نزد ابوالبرکات است که به تعریف ادله نحوی (اصول نحو) و فایده و تقسیمات ادله آن یعنی (نقل، قیاس و استصحاب) پرداخته و برای هر یک فصلی را اختصاص داده است. [۱۳]

باب سوم با عنوان قواعد توجیه و اصول جدل نحوی نزد ابن انباری است که نویسنده در این باب به قواعد توجیه پرداخته و حقیقت ارتباط بین این قواعد و ادله نحو را بیان نموده و اصول جدل نحوی را شرح داده است. [۱۴]

فهرست محتوا در آغاز کتاب آمده است.

پانویس

  1. ر.ک: مقدمه، ص5
  2. ر.ک: تمهید، ص11
  3. ر.ک: متن، ص41
  4. ر.ک: همان، ص45
  5. ر.ک: همان، ص57
  6. ر.ک: همان، ص71
  7. ر.ک: همان، ص80
  8. ر.ک: همان، ص80-81
  9. ر.ک: همان، ص83
  10. ر.ک: همان، ص84-111
  11. ر.ک: همان، ص112
  12. ر.ک: همان، ص127-144
  13. ر.ک: همان، ص145-450
  14. ر.ک: همان، ص451-532

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب

وابسته‌ها