صفارزاده، طاهره
طاهره صفّارزاده (۱۳۱۵-۱۳۸۷ش)، شاعر، نویسنده، نظریه‌پرداز، محقق، مترجم و استاد دانشگاه
| نام | صفارزاده، طاهره |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | 27 آبان 1315ش |
| محل تولد | سیرجان |
| رحلت | 4 آبان سال 1387ش |
| اساتید | |
| برخی آثار | ترجمه قرآن (صفار زاده)
ترجمه‌ی مفاهیم بنیادی قرآن مجید (فارسی و انگلیسی) قرآن حکیم(ترجمه صفارزاده) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02863AUTHORCODE |
عبدالوهاب نورانى وصال همسر ایشان بود.
ولادت
در روز 27 آبان 1315ش در سیرجان به دنیا آمد. پدر و مادرش را در 5 سالگى از دست داد و تحت تکفل مادربزرگ خود قرار گرفت که چشم پزشک و شاعر بود و در کرمان مى‌زیست.
تحصیلات
وى در سن 6 سالگى تجوید، قرائت و حفظ قرآن را در مکتب محل آموخت. تحصیلات ابتدایى و متوسطه را در کرمان گذراند. نخستین شعرش را (به نام «بینوا و زمستان») در 13سالگى سرود که نقش روزنامه دیوارى مدرسه شد. اولین جایزه همان شعر را که یک جلد دیوان جامى بود، به پیشنهاد استاد باستانى پاریزى از دبیران آن زمان دبیرستان بهمنیار، از رئیس آموزش و پرورش استان دریافت کرد. نزد مردم ایران شهرت طاهره صفّارزاده با شعر «کودک قرن» پدید آمد که در نخستین کتاب شعر او به چاپ رسیده و توصیفى از وضعیت فرزند یک مادر اشرافى و ترسیمى از انحطاط فرهنگ غرب‌گرایانه بود.
سال ششم دبیرستان را با رتبه نخست به پایان رساند و در امتحان ورودى دانشگاه در رشته‌هاى حقوق، زبان و ادبیات فارسى و زبان و ادبیات انگلیسى قبول شد و در رشته زبان و ادبیات انگلیسى دانشگاه شیراز لیسانس گرفت.
وى مدتى پس از درگذشت فرزندش، براى ادامه تحصیل به انگلستان و سپس به آمریکا رفت. در دانشگاه آیووا، هم در گروه نویسندگان بین المللى پذیرفته شد و هم به کسب درجه MFA مخفف Master of Fine Arts به معنى: استاد هنرهاى زیبا) نایل آمد.
وى در بازگشت به ایران، اگرچه به دلیل روشنگرى‌هاى سیاسى در ایران و خارج، مشکلاتى براى استخدامش وجود داشت اما چون در کارنامه‌اش از 48 واحد درسى، 8 واحد ترجمه ثبت شده بود و کمبود و نبود استاد ترجمه براى رشته‌هاى زبان خارجى باعث گله‌مندى گروه‌هاى زبان بود، در سال 1349ش مقامات آن زمان با استخدام او در دانشگاه ملى (شهید بهشتى) موافقت کردند.
وى در زمینه شعر و شاعرى هم به دلیل مطالعات و تحقیقات ادبى در زمینه شعر امروز، به معرفى زبان و سبک جدیدى از شعر توفیق یافت که عنوان «شعر طنین» بر آن نهاد؛ زمزمه‌اى روشنفکرانه که بى‌دغدغه وزن، با استعاره‌اى روشن، حرکتى در ذهن خواننده به وجود مى‌آورد. از آن‌جا که نمونه‌هاى این قبیل شعرهاى او با توجه به مضامین و درونمایه‌هاى خود از گونه شعر مقاومت دینى و طنز سیاسى به شمار مى‌آمد و حکومت پسند نبود، بسیار بحث انگیز شد. سرانجام در سال 1355ش به اتهام نوشتن شعر مقاومت دینى و امضا نکردن برگه عضویت اجبارى در حزب رستاخیز، از دانشگاه اخراج شد.
درونِ مذهبى صفّارزاده در ایام خانه‌نشینى و مشاهده پاره‌اى خیانت‌هاى سیاسى و اجتماعى، بیش از پیش متوجه حمایت خداوند گردید و تحوّلى شدید در وى ایجاد شد، آن‌گونه که در زمان خانه‌نشینى، تمام وقت خود را وقف خواندن تفاسیر و مطالعات قرآنى کرد. کتاب «سَفَر پنجم» او که دربرگیرنده اشعار مقاومت با مضامین دینى است، در سال 1356ش تنها در دو ماه به سه چاپ با شمارگان سى هزار رسید.
ایشان پس از پیروزى انقلاب اسلامى از سوى همکاران خود در دانشگاه شهید بهشتى به عنوان رئیس دانشگاه و نیز رئیس دانشکده ادبیات انتخاب شد. همزمان با سرپرستى دانشکده ادبیات «طرح بازآموزى دبیران» را به اجرا درآورد که از طرح‌هاى ضرورى براى برطرف ساختن نقاط ضعف آموزش‌هاى پیش از دانشگاه است.
در سال 59 برخى گروه‌ها با تدریس زبان‌هاى خارجى در ایران مخالفت کردند. اما پیرو مقالات انتقادى ایشان درباره ضرورت آموزش زبان‌هاى خارجى در رشته‌هاى علمى، از سوى ستاد انقلاب فرهنگى براى مسئولیت برنامه‌ریزى زبان‌هاى خارجى از وى دعوت به عمل آمد.
در «فستیوال شعر آسیایى داکا» که در سال 1365ش (1987م) برپا شد، مسئولان برگزارى جشنواره، ایشان را به عنوان یکى از پنج عضو بنیانگذار کمیته ترجمه آسیا برگزیدند. رئیس فستیوال درباره این انتخاب گفت: "ما معتقدیم که یک نفر، آن هم در این سر دنیا از علم ترجمه حرف زده و اصولى عرضه کرده و آن یک نفر خانم دکتر صفّارزاده است."
ایشان در سال 1371ش از سوى وزارت علوم و آموزش عالى، به عنوان «استاد نمونه» معرفى شد. در سال 1380ش نیز پس از انتشار ترجمه «قرآن حکیم» به افتخار عنوان «خادم القرآن» نایل آمد.
وى در ماه مارس سال 2006م همزمان با برپایى جشن روز جهانى زن، از سوى «سازمان نویسندگان آفریقا و آسیا» Afro-Asian Writers' Organization به عنوان شاعر مبارز، زن نخبه و دانشمند مسلمان برگزیده شد.
در نخستین جشنواره بین المللى شعر فجر که بهمن 1385ش برگزار شد، هیئت داوران با بیشترین آرا ایشان را به عنوان برگزیده بخش شعر نو (سپید و نیمایى) معرفى کردند.
از وى علاوه بر مقالات و مصاحبه‌هاى علمى و اجتماعى، تاکنون یک مجموعه داستان، 12 مجموعه شعر، 5 گزیده اشعار و 13 اثر ترجمه یا درباره نقد ترجمه در زمینه‌هاى ادبیات، علوم، قرآن، علوم قرآنى، حدیث و علوم حدیث انتشار یافته و گزیده سروده‌هاى او به زبان‌هاى گوناگون جهان ترجمه شده‌اند.
وفات
وى در 4 آبان سال 1387ش در سن 72 سالگى دار فانى را وداع گفت و در امامزاده صالح تجریش به خاک سپرده شد. مقام معظم رهبری آیت‌الله خامنه‌ای در پیامی با تسلیت به جامعه ادبی و شعر ایران، او را به عنوان مترجم قرآن و نویسنده و شاعر خلاق، ستود و ترجمه او از قرآن را ترجمه‌ای ماندگار شمرد.[۱]
آثار
قصه
- پیوندهاى تلخ
شعر
- رهگذر مهتاب؛
- The Red Umbrella چتر سرخ) (سروده‌هایى به زبان انگلیسى)؛
- دفتر دوم؛
- طنین در دلتا؛
- سدّ و بازوان؛
- سَفَر پنجم؛
- بیعت با بیدارى؛
- مردان منحنى؛
- دیدار صبح؛
- روشنگران راه؛
- در پیشواز صلح؛
- از جلوه‌هاى جهانى.
گزیده شعر
- حرکت و دیروز؛
- Selected Poems گزیده اشعار: فارسى و انگلیسى) چاپ اول؛ و چاپ دوم آن با عنوان: The Whiteness of the Blacks Voice سپیدى صداى سیاه)؛
- اندیشه در هدایت شعر؛
- هفت سفر؛
- طنین بیدارى.
اصول ترجمه، نقد ترجمه، ترجمه
- اصول و مبانى ترجمه؛
- ترجمه‌هاى نامفهوم؛
- ترجمه مفاهیم بنیادى قرآن مجید (فارسى و انگلیسى)؛
- ترجمه قرآن حکیم (سه زبانه: متن عربى با ترجمه فارسى و انگلیسى)؛
- ترجمه دعاى ندبه و دعاى کمیل (متن عربى با ترجمه فارسى)؛
- مفاهیم قرآنى در حدیث نبوى: گزیده‌اى از نهج الفصاحه با ترجمه فارسى و انگلیسى؛
- ترجمه دعاى جوشن کبیر؛
- گزیده نهج‌البلاغه.
پانویس