المعجم المفهرس لألفاظ أحادیث بحارالأنوار

المعجم المفهرس لألفاظ أحادیث بحارالأنوار کتاب، معجم لفظی بحار الانوار، الجامعه لدرر اخبار الائمة الاطهار، بزرگ‌ترین کتاب حدیثی شیعه تألیف محمدباقر مجلسی است. تا کنون برای راه یافتن به احادیث این موسوعه بزرگ حدیثی، چندین معجم تدوین شده، اما به دلیل گستردگی آن و عدم استفاده از ابزارهای نوین، هیچ کدام نتوانسته‌اند، به طور کامل پاسخگوی نیاز پژوهشگران در آسان یابی احادیث این مجموعه باشند. اثر حاضر این جامعیت را برای کاربران فراهم کرده است.

المعجم المفهرس لألفاظ أحاديث بحار الأنوار
پدیدآوران	مجلسی، محمدباقر (نویسنده) مرکز تخصصي فاطمه الزهرا (س) اصفهان (گردآورنده)
ناشر	مرکز الابحاث و الدراسات الاسلامية
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	1413ق.
چاپ	يکم
موضوع	مجلسي، محمد باقر بن محمد تقي، 1037 - 1111ق. بحار الانوار - فهرست‏ها مجلسي، محمد باقر بن محمد تقي، 1037 - 1111ق. بحار الانوار - کشف اللغات احاديث شيعه - قرن ??ق. - فهرست‏ها احاديث شيعه - قرن 12ق. - کشف اللغات
زبان	عربي
کد کنگره	‏‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ ‎‏ب‎‏3078‎‏ ‎‏1372 / 136 BP

این معجم به ترتیب حروف الفبا و با توجه به ریشه کلمات تدوین شده و عبارت حاوی کلمه مورد نظر در متنی کوتاه با ذکر شماره جلد و صفحه و برخی از موارد دیگر که احیانا در شرح و تفسیر و جایی خاص و علامتی ویژه دارد، آورده شده است.

کلمه مورد نظر، به منظور آسان‌یایی، با قلم سیاه و درشت حروف‌نگاری شده و برای تفکیک هر کلمه از کلمه بخش‌های قبل و بعد، با ستاره مشخص گردیده است. مشتقات هر واژه نیز، در زیر همان مصدر اصلی با ترکیب‌های مختلف، به صورت عنوان آمده است. برای استفاده بهینه از این معجم، جدول تطابقی چاپ های مختلف بحارالانوار هم فراهم شده و در آغاز مجلدات آن به چاپ رسیده تا کار را برای کاربران آسان کند، و نیز در هر جلدی سیاهه ای از هیأت‌های کلمات به کار رفته در معجم فراهم شده است.

کتاب دارای یک مقدمه طولانی در باره حدیث، سنت، جایگاه سنت، جایگاه اهل بیت و امامان معصوم(ع)، تدوین حدیث و منع حدیث‌نگاری و جریان شروع و سیر آن، و حدیث‌نگاری در شیعه و آغاز و تحولات آن و حدیث در دوران هر یک از امامان شیعه و نقش ائمه(ع) در انتقال میراث حدیثی پیامبر(ص)، اصول چهار صد گانه حدیثی و سیاهه برخی از آنها، کتاب‌های حدیثی مهم شیعی و بحارالانوار و انگیزه مؤلف از تألیف آن و تنوع مطالب آن و مصادر و مآخذ بحارالانوار و تعلیقه‌هایی که بر آن نوشته شده و چاپ های آن و زندگی‌نامه مؤلف و فهرست نگاری و ضرورتش و معجم نگاری و معجم‌های بحارالانوار و سرانجام شیوه تدوین معجم سخن گفته شده است.

سازمان تدوین‌کننده این اثر، مدیر، شورای عالی، شورای هماهنگی، گروه‌های علمی، امور اداری و آموزش بوده است.

جلد چهارده که آخرین قسمت کتاب است، مستدرکاتی دارد که در آن برخی از کلمات افتاده را آورده‌اند. خطاهای گریز ناپذیر، تغییراتی که به خاطر تغییر برخی از روش‌ها که در حین کار پیش آمده، تاخیر چاپ جلدهای ۳۲ و ۳۳ و ۳۴ بحار، تدریجی بودن کار و طول کشیدن آن، باعث تدارک چنین مستدرکی شده است. در عین حال به خاطر تاخیر چاپ جلدهای ۲۹، ۳۰ و ۳۱ کلمات و ریشه‌های این جلدها اصلا در این معجم نیامده است.

در این جلد چهاردهم همچنین مستدرکات جلدهای اول و دوم و چهارم تا هشتم و دوازدهم و سیزدهم معجم گنجانده شده است. این جلد در بردارنده دو فهرست از کلمات است و نیز از تدوین معجم، اهمیت، تاریخچه روش‌های معجم های معاصر، و معجم بحارالانوار و این معجم و روش‌های تدوین آن و تدوین گران و سازمان علمی و مسائل دیگر سخن گفته شده است.

منابع مقاله

معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، کتاب‌شناسی توصیفی اهل‌بیت علیهم‌السلام، قم، مرکز چاپ و نشر مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، چاپ اول، 1383ش.