منهاج الفقاهة
| نام کتاب | منهاج الفقاهة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | المکاسب. شرح
التعلیق علی مکاسب الشیخ الاعظم [الانصاری] |
| پدیدآورندگان | انصاری، مرتضی بن محمدامین (نويسنده)
روحانی، محمد صادق (حاشيه نويس) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 190/1 /الف8 م7034 |
| موضوع | انصاری، مرتضی بن محمد امین، 1214 - 1281ق. المکاسب - نقد و تفسیر
خرید و فروش (فقه) معاملات (فقه) |
| ناشر | أنوار الهدی |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1429 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE800AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
"منهاج الفقاهة، التعليق على مكاسب الشيخ الأعظم" تأليف آیت‌الله سيد محمد صادق حسينى روحانى در فقه معاملات و شرح مباحث «كتاب المكاسب» شيخ اعظم مرتضى انصارى در شش مجلد است.
مستندات روايى كتاب در پاورقى آمده و در پايان هر مجلد فهرست تفصيلى مباحث و عناوين كتاب ارائه گرديده است.
انگيزه تأليف
نگارنده با هدف برطرف كردن پيچيدگى الفاظ و اصطلاحات فقهى و اصولى كتاب مكاسب، شرح مبسوط مباحث مربوط به معاطات، بيع و خيارات را به طورى كه مورد استفاده عموم طلاب حوزه‌هاى علميه قرار گيرد، ارائه كرده است.
ساختار
شيوه ارائه مطالب در كتاب حاضر نقلى و استدلالى است و در ابتداى صفحات عبارات «كتاب المكاسب» و در ذيل، شرح و تعليقه آن آمده است.
گزارش محتوا
در جلد اول ضمن تعريف مكاسب و اقسام آن به بحث درباره مكاسب محرّمه پرداخته شده و انواع كسب‌هاى حرام و حكم شرعى آنها و استثناهاى آنها مورد بحث و بررسى فقهى قرار گرفته است.
نگارنده به معناى حرمت اكتساب اشاره كرده و حرمت معامله را موجب فساد آن نمى‌داند.
در ادامه وى به انواع خريد و فروش‌هاى حرام مانند حرمت خريد و فروش شراب، بول انسان و شتر، گوشت حيوان حرام گوشت، عذره انسان و حيوان، خون، منى، مردار، سگ، خوك و ساير اشيائى كه ذاتشان نجس شده مانند مايعاتى كه به نجاست آلوده شدهاند و خريد و فروش آلات لهو و لعب، آلات قمار، آلات موسيقى حرام (غنا)، حرمت غش در معامله، حرمت تدليس ماشطه (زينت كردن زنان زشت)، حرمت خريد و فروش سلاح به دشمنان اسلام، حرمت تصويرگرى اشياء روح‌دار، حرمت تنجيم، حرمت سحر و جادو و حرمت رشوه اشاره كرده و موارد جواز و استثناى برخى از مكاسب محرمه را بررسى نموده است.
وى در جلد دوم به بحث درباره حرمت غيبت و اين‌كه غيبت از گناهان كبيره است پرداخته و موارد استثناى غيبت را بيان مى‌نمايد.
حرمت كذب، جواز توريه، حرمت لهو و لعب، حرمت كمك به ظالمين، حرمت قبول ولايت ظالم مگر از روى اكراه و اجبار، حرمت هجو مؤمن، حرمت خريد و فروش قرآن و حكم اموال مجهول‌المالك و مصرف آن از ديگر مباحث مطرح شده در مجلد دوم است.
در جلد سوم مباحث فقهى مربوط به بيع بيان شده است.
نگارنده ابتدا به تعريف بيع و مقوّمات آن پرداخته؛ آنگاه ضمن تعريف معاطات و شرايط آن به بيان فرق بين بيع و معاطات و صحت معاطات در خريد و فروش‌هاى رايج امروز مى‌پردازد. وى دلايل صحت معامله معاطاتى، يعنى بدون انعقاد عقد و خواندن صيغه ايجاب و قبول را بررسى مى‌نمايد و جريان معاطات در عقود و ايقاعات را شرح مى‌كند.
شرايط عقد بيع و خصوصيات الفاظ عقد مانند: خواندن صيغه ايجاب و قبول و عربى بودن صيغه، احكام صحت و فساد عقد و مسئله ضمان در صورت، صحت و فساد عقد بيع و شرايط متعاقدين در عقد بيع مانند عقل، بلوغ و اختيار، از ديگر مندرجات جلد سوم مى‌باشد.
در جلد چهارم به احكام و فروعات فقهى بيع فضولى و موارد صحت و سقم اين نوع بيع و شرايط مجيز و مجاز در عقد فضولى مورد بحث و بررسى قرار گرفته و به تناسب مبحث عقد بيع فضولى بحث ولايت در بيع و شرايط ولىّ و صورت‌هاى گوناگون ولايت در عقد بيع نيز مطرح شده است.
در جلد پنجم ادامه شروط متعاقدين در بيع مانند قدرت بر تسليم عوض و معوض بيان شده و احكام فقهى بيع مكيل و موزون و احكام وكالت و اجازه در بيع بر طبق مبناى اصاله اللزوم در بيع مورد بررسى فقهى قرار مى‌گيرد.
در ادامه، احكام مربوط به خيار مانند خيار مجلس، خيار حيوان، خيار شرط، خيار غبن و موارد سقوط انواع خيار به صورت مبسوط بيان مى‌شود.
در جلد ششم و آخرين جلد نيز ادامه احكام و فروعات فقهى خيار مانند خيار رؤيت، خيار تأخير و مسقطات آنها، احكام ارش (خسارت تلف مبيع و معيوب كردن آن) و موجبات و مسقطات ارش، احكام فسخ معامله به واسطه شروط فاسد، عقد و احكام مربوط به نقد و نسيه بيان شده است.