الفوائد الجعفرية
الفوائد الجعفریة، تألیف عباس بن حسن کاشف‌الغطاء (متوفی 1323ق)، کتابی است فقهی در موضوعات متنوع در قالب فایده به زبان عربی.
| الفوائد الجعفرية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کاشف‌الغطاء، عباس بن حسن (نويسنده) |
| ناشر | مؤسسة کاشف الغطاء العامة |
| مکان نشر | ايران - قم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
این اثر یک‌جلدی پس از بیان زندگی‌نامه نویسنده، حاوی شصت‌وهشت فایده است.
گزارش محتوا
فوایدی که در این کتاب به آن پرداخته شده، شامل فوایدی در ارتباط با برخی از اقسام واجب، تقلید، ولایت، اراضی خراجیه، برخی از خیارات، اجرت بر واجب، رضاع، ارث و وصایت و چند فایده در باب معاطات و وقف می‌شود.
برخی از این فوائد همچون فایده نهم، یازدهم، سی و پنجم، سی و هشتم، چهل و هفتم و... دارای مسائل و تنبیهاتی هستند که نویسنده مطالب آن فایده را تحت آن تنبیهات و مسائل مطرح نموده است.
برای آشنایی بیشتر با فواید کتاب، در اینجا به دو نمونه آن اشاره می‌شود.
فایده اول به شرح و توضیح جمله‌ای از کتاب شرایع الاسلام محقق حلی (متوفی 676ق) اختصاص یافته است. محقق حلی درباره واجب توصلی طبق مصادیق آن می‌گوید: «و الوضوء الواجب ما كان للصلاة الواجبة و الطواف الواجب». نویسنده معتقد است طبق این مطلب که محقق حلی درباره واجب توصلی بیان کرده، وضو فی‌نفسه واجب است هرچند مکلف قصدی برای ادای نماز و طواف نداشته باشد. بازگشت این مسئله به این است که بر مکلف، آیا جایز است اینکه واجب غیری تعبدی را به نیت وجوب مع عدم هیچ قصدی انجام دهد؟ لازم به ذکر است که واجب تعبدی غیری آن واجبی است که نیت در آن شرط نشده است همچون وضو و غسل...[۱]. مؤلف در پایان این فایده می‌گوید: حاصل این مطالبی که شرح داده شد، چنین است که هیچ قصد و عدم قصدی در وجوب غیری دخالت ندارد و امتثال در آنجایی است که عبادت متوقف بر قصد باشد و در مانحن فیه ثواب و عقاب در انجام یا ترک واجب غیری وجود ندارد[۲].
فایده پنجم عنوانی به نام «وجوب المقدمة التعبدیة» به خود گرفته است. نویسنده در این فایده می‌گوید: بسیاری از عالمان شیعی حکم به وجوب غسل (برای کسی که غسل بر او واجب شده) قبل از دخول وقت در صوم داده‌اند. آنان نیز وجوب فراگیری احکام شرعی و نیز قبل از طی مسافت، حج را بر کسانی که مستطیع شده‌اند واجب دانسته‌اند؛ و نیز نگهداری و ذخیره آب برای طهارت درصورتی‌که علم یا ظن به فقدان آن در وقت وجوب عمل مشروط به طهارت برسد واجب دانسته‌اند. نویسنده این قسم از وجوب را نپذیرفته و می‌گوید به دلیل عدم حصول شرط تنجیز وجوب و نیز به دلیل عدم مزیت فرع بر اصل بدین معنا که قبل از وجوب ذی المقدمه؛ مقدمه‌ای واجب نمی‌شود؛ بنابراین چاره‌ای نیست جز اینکه در واجب تصرف نمود به صورتی که این قسم مسائل را از مقدمات وجود شمرد نه مقدمات وجوب؛ و یا اینکه در مقدمه تصرف نمود به صورتی که وجوب در این اقسام را نفسی دانست و الا مقدمات وجوب واجب مشروط قبل از حصول شرطش از حیث عقل ممتنع است[۳].
وضعیت کتاب
همان‌طور بیان شد در ابتدای کتاب مقدمه‌ای حاوی زندگی‌نامه مؤلف که علاوه بر ذکر تولد و وفات ایشان حاوی بیان جایگاه و آثار علمی اوست، آمده است. متأسفانه از نویسنده این مقدمه اطلاعی به دست نیامد.
کتاب فاقد پاورقی است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.