الأحکام (سلمی قرطبی)
الأحکام، تألیف محدث، فقيه، اديب، نحوى و نسّابه اندلسى قرن سوم قمری، ابومروان عبدالملك بن حبيب بن سليمان سلمى قرطبی مالکی، (درگذشته 232 تا 239ق)، اثر فقهی نوآورانه‌ای است که به بررسی احکام شرعی مسائل گوناگون و اختلافی باب‌های بیع، ارث، لقطه و... می‌پردازد که به قضاوت و دادگاه کشیده می‌شود. پژوهشگر معاصر، احمد بن عبدالکریم نجیب (ابوالهیثم شهبانی) کتاب حاضر را تحقیق کرده و برای آن مقدمه نوشته است. کاتب نسخه خطی، در پایان کتاب، مطالبی مرتبط با موضوع از اثر دیگر نویسنده به نام «الواضحة» را ضمیمه کرده است.
| الأحکام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن حبیب، عبد الملک بن حبیب (نويسنده) نجیب، احمد عبد الکریم (محقق) |
| ناشر | دار الأماجد |
| مکان نشر | قطر - دوحه |
| سال نشر | 1435ق - 2014م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احکام |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- احمد بن عبدالکریم نجیب در این رابطه نوشته است: ابومروان عبدالملك بن حبيب بن سليمان سلمى، با تألیف این کتاب، نگارش کتابهای جداگانه در باب مسائل قضایی و حقوقی را به شیوه‌ای که پیش از آن سابقه نداشت، برای نویسندگان بعدی ابداع کرد.[۱]
- ابوالهیثم شهبانی با تأکید بر صحت نسبت کتاب حاضر به ابن حبیب، افزوده است: ولیکن در کتاب مستقل بودن یا نبودنش، 3 احتمال وجود دارد.... و من هرچند در آغاز تحقیق این اثر، بعد از جمع‌بندی قراین به این نتیجه رسیدم که «الأحکام» مستقل نوشته شده و بعدش در «الواضحة» گنجانیده شده یا از همان آغاز جزو کتابهای مندرج در «الواضحة» بوده، ولی بعد از آن جدا و مستقل شده است؛ ولی از این نظر برگشتم و یقین کردم که «الأحکام» کتاب مستقلی است.... و روش نویسنده در «الواضحة»، حدیث‌گویی و اسناد مانند کتابهای سنن است برخلاف «الأحکام» كه به تحریر فقهی و نقل آراء و نظرات اجتهادی از مشایخ و معاصران می‌پردازد.[۲]
ساختار و محتوا
در این اثر، بدون تقسیم به فصل و درس و مانند آن، بخشی از احکام فقهی در باب‌های مختلف دعوا و اختلاف مالی و غیرمالی و بینه، لقطه، شفعه، اختلاف فروشنده و خریدار در مورد قیمت، غصب، تعدی در میراث، اقرار، صلح و مانند آن مطرح شده است. ملحقاتی نیز از کتاب «الواضحة» به آن افزوده شده است.
نمونه مباحث
- نویسنده در مسأله‌ای از باب صلح، نظر مطرّف و ابن ماشجون را ترجیح می‌دهد و می‌گوید: این نظر در نزد من محبوب‌تر است و به آن فتوا می‌دهم زیرا با توجه به حدیث پیامبر(ص): «الصلح جایز بین المسلمین إلّا صلحاً أحلّ حراماً أو حرّم حلالاً»، استوارتر است.[۳]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.