الإسراء و المعراج
الإسراء و المعراج، مجموعه‌ای است از دو کتاب «الآية الكبری في شرح قصة الإسراء»، اثر جلال‌الدین سیوطی (متوفی 911ق) و شرح ابوالفضل احمد بن علی بن حجر عسقلانی (متوفی 852ق) بر احادیثی که درباره اسراء و معراج پیامبر(ص) در صحیح بخاری، وارد شده است. این مجموعه، توسط محمد عبدالحکیم قاضی، گردآوری و تحقیق شده است.
| الإسراء و المعراج | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (نويسنده)
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) قاضی، محمد عبدالحکیم محمد (گردآورنده) |
| ناشر | دار الحدیث |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1422ق - 2002م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | م7ع6 145 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
سیوطی مطالب کتاب خویش را در چهار فصل، به شرح زیر، ترتیب داده است
در فصل نخست، به‌منظور آشنایی با اختلاف الفاظ اخبار، روایات و احادیث واردشده پیرامون اسراء و معراج پیامبر(ص)، به نقل و بررسی این روایات، پرداخته شده است. در این فصل، مجموعا پانزده روایت نقل شده که سیوطی، بهترین و متقن‌ترین آنها را حدیث حماد بن سلمه، از ثابت، از انس بن مالک دانسته که تعارضی در آن وجود ندارد[۱].
در فصل دوم، به بحث پیرامون حقیقت معراج پرداخته شده و این موضوع، مورد بررسی قرار گرفته است که آیا معراج و اسراء، در یک شب بوده یا خیر؟ کدام قبل از دیگری بوده؟ آیا در بیداری اتفاق افتاده یا در خواب؟ آیا، این دو امر، یک بار اتفاق افتاده است یا دو بار یا بیشتر از آن؟ نظریه جمهور مفسرین، محدثین، فقها و متکلمین، این است که این دو امر، در یک شب و در بیداری اتفاق افتاده و ظواهر اخبار و روایات صحیح، بر این امر، توارد دارد. همچنین ظاهر آیه اول سوره اسراء: «سبحان الذي أسری بعبده» دال بر آن است؛ زیرا این‌گونه تسبیح، فقط در امور عظیم وارد شده و اگر این اتفاق، در عالم خواب و رؤیا رخ داده بوده، دارای چنان عظمتی، نبود و قریش به انکار آن مبادرت نمی‌ورزید[۲].
در فصل سوم، به بحث پیرامون تاریخ و مکان اسرا و معراج، پرداخته شده است. در این زمینه، اقوال و دیدگاه‌های مختلفی عنوان گردیده که با استفاده از روایات و شواهد، به بررسی آنها، پرداخته شده است. اقوال مطرح‌شده پیرامون مکان آغاز این سفر، عبارتند از: مسجدالحرام، بین مقام و زمزم، نزد حجرالاسود، منزل پیامبر(ص)، بیت ام‌هانی، بیت خدیجه(س) و شعب ابی‌طالب.
در آخرین فصل، به بیان بیست نکته درباره مبحث معراج و اسراء و حکمت‌های مختلف آن، پرداخته شده است[۳].
در بخش الإسراء و المعراج ابن حجر عسقلانی، که شرح وی بر باب اسراء و معراج بخاری است و آن را بر‌حسب معانی و موضوعات مرتب نموده، ابتدا، روایات متعددی در این‌باره با سند بخاری ذکر شده، سپس زیاداتی که در صحیح بخاری نیامده، خاطرنشان گردیده [۴] و آنگاه موضوعات و مطالب متنوعی پیرامون اسراء و معراج پیامبر(ص) مطرح گردیده است. این موضوعات را می‌توان در امور زیر، تقسیم‌بندی نمود:
- اسراء و سؤالات مطرح‌شده پیرامون آن، مانند اینکه چرا بیت‌المقدس؟ آیا اسراء و معراج در خواب اتفاق افتاده است یا در بیداری؟ آیا اسراء و معراج هر دو در یک شب اتفاق افتاده است؟ آیا اسراء متعدد بوده است؟[۵].
- معراج و امور مربوط به آن، مانند: زمان پایان یافتن آن، شق صدر نبی(ص)، براق و اوصاف آن و آسمان دنیا[۶].
- ملاقات پیامبر(ص) با سایر انبیا[۷].
- عجایبی که پیامبر در آسمان هفتم دید، از جمله بیت‌المعمور، فرشتگان، سدرة‌المنتهی و نهرهای آسمانی[۸].
- ملاقات با پروردگار[۹].
- فطری بودن اسلام[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب.