مرقاة الصعود إلى سنن أبي‌داود
مرقاة الصعود إلى سنن أبي‌داود، نوشته محدث، ادیب، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، مجموعه توضیحاتی است که نویسنده بر کتاب سنن أبي‌داود تألیف ابوداود سلیمان بن اشعث سجستانى (متوفى 275ق) مرقوم داشته است. سیوطی نسبت به همه روایات این اثر، اظهار نظر نکرده، بلکه فقط نسبت به بعضی از آنها، شرحی را ارائه کرده است. این شرح 3 جلدی، در مجموع دربردارنده شرح تعداد 1820 روایت از روایات سنن أبي‌داود است.
| مرقاة الصعود إلى سنن أبي داود | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) شریف، محمد شایب (مصحح) |
| ناشر | دار ابن حزم |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1433ق - 2012م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ابوداود، سليمان بن اشعث، 202 - 275ق . السنن - نقد و تفسير - احادیث اهل سنت - قرن 3ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP۱۱۸/الف۲۲س۹۰۲،س۹ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- جلال‌الدین سیوطی نوشته است: این اثر، سومین کتاب در مجموعه شرح بر کتاب‌های شش‌گانه است که وعده داده بودم و با همان روشی انجام شده که صحیحین را شرح کرده‌ام و در آن، کتاب معالم السنن نوشته ابوسلیمان خطابى را خلاصه کرده‌ام و فوایدی اضافه و نکته‌هایی یگانه را به آن ضمیمه کرده‌ام[۱].
- محقق کتاب، محمد شایب شریف، می‌گوید: روش نویسنده در شرح احادیث آن است که اسم کتاب را ذکر می‌کند و بعد، کلمه یا جمله مورد نظرش را می‌آورد، بدون آنکه روایت را کامل مطرح کند و همچنین بابش را جز در موارد نادر یاد نمی‌کند و... سیوطی در این شرح، بر ضبط الفاظ و تفسیر واژگان غریب و توضیح مبهمات، بسنده نکرده، بلکه به مباحث دیگری مانند احکام فقهی، اعتقادی، لغوی، تاریخی، حدیثی و اصولی نیز پرداخته است. او از منابع متعددی به‌خصوص النهاية في غريب الحديث و الأثر نوشته ابن اثیر استفاده کرده است[۲].
ساختار و محتوا
سنن أبي‌داود، روایاتی است که بر اساس باب‌های فقهی تنظیم شده و جلال‌الدین سیوطی نیز شرحش را بر طبق همان ترتیب، عرضه کرده است:
- جلد اول: (580 روایت: از طهارت تا استعاذه)؛
- جلد دوم: (688 روایت: از زکات تا اشربه)؛
- جلد سوم: (552 روایت: از اطعمه تا ادب)؛
نمونه مباحث
ابوهریره از رسول خدا(ص) نقل کرده است که او گفت: «من قعد مقعداً لم يذكر الله فيه، كانت عليه من الله ترة و من اضطجع مضجعاً لا يذكر الله فيه كانت عليه من الله ترة» (کسی که جایی بنشیند و ذکر خدا نگوید، «پیگرد» دارد و کسی که جایی بخوابد و از ذکر خدا غفلت ورزد، «عوارض» دارد). شرح: «تره» (بر وزن عده)، همان «پیامد» است[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.