دفتر اشعار صوفی

دفتر اشعار صوفی مجموعه اشعار صوفی محمد هروی (متوفی بین 842 تا 878ق) است که به کوشش ایرج افشار، منتشر شده است.

دفتر اشعار صوفی
پدیدآوران	هروی، صوفی‌محمد (نويسنده) افشار، ایرج (به کوشش)
ناشر	مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1386ش
چاپ	1
شابک	‎978-964-8700-45-9
موضوع	شعر فارسی - قرن 9ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏د‎‏7 5766/5 ‏PIR‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اثر حاضر، حاوی مقادیری شعر و نثر در قلمرو اطعمه و ابزار آشپزخانه و «رخوت» مربوط به آن و نظیره‌گویی با سرائیده‌های بسحاق اطعمه، احمد بن حلاج شیرازی شاعر قرن هشتم است که اگرچه در سنجش با کلیات بسحاق، جلوه‌ای نتواند یافت، اما چون دربرگیرنده بعضی واژه‌‌ها و ترکیبات و فواید اصطلاحی مربوط به غذاهاست و گاه واجد تازگی‌هایی است، دارای اهمیت می‌باشد.

کتاب حاضر، محتوی چندگونه شعرست:

الف) اشعار معمولی:

1. غزلیات (شصت و یک غزل و یک قطعه)
2. قصیده (دو تا در مدح سلطان حسین بایقرا)
3. ترجیع‌بند (یکی در هفت بند)
4. ترجیع زنانی (یکی در نه بند)
5. ده‌نامه (مثنوی به گرده «ده‌نامه»های پیش از خود)

ب) دیوان اطعمه:

1. غزلیات (124 غزل)
2. ترجیع‌بند (دوتا، یکی در سه بند و یکی در نه بند)
3. مقطعات (هفت قطعه)
4. رباعیات (هفت رباعی)
5. فردیات (هفت بیت)
6. مثنوی اطعمه (22 بیت)
7. شکایة الرخوت (قصیده در 45 بیت به انضمام بخشی به نثر)
8. تخیلات اسرار (منثور که ظاهرا آن را در برابر اسرار چنگال بسحاق به نظیره‌گویی پرداخته).

همان‌طور که روش بسحاق در سرودن غزلیات، نقیضه‌پردازی اطعمه‌ای، نظرش به غزل‌های شاعران پیش از خود بود، صوفی محمد همان راه را پیروی کرده است؛ با این اختلاف که بسحاق عادتا نام شاعران را آورده، ولی صوفی محمد، نام آنان را نیاورده است. صوفی محمد روش خود را به «جواب‌گویی» تعیبر کرده و هر بیتی را که از شاعری آورده، آن را سؤالی دانسته و بدان جواب گفته است.

بهترین نشان‌دهنده فواید واژگانی و زبانی کتاب، فهرستی است از لغات و اصطلاحات که استخراج شده است. طبق این فهرست، واژه‌های دیریاب و کهن کتاب، از این قبیل است: دم خوردن، نقش داشتن، شستن به جای نشستن. در میان لغات و اصطلاحات، واژه‌هایی دیده می‌شود که بوی گویش محلی دارد و در لغتنامه‌ها نیست، مانند: دوج، انبه جولی، قرته، جک جک، شوش، مسلقی و....

منابع مقاله

مقدمه کتاب.