عسجدی مروزی، عبدالعزیز بن منصور
عسجدی مروزی، ابونظر عبدالعزیز بن منصور (متوفی 432ق) شاعر و حکیم قرن چهارم هجری و از شاگردان عنصری است. دیوان اشعار وی با عنوان دیوان استاد عسجدی مروزی منتشر شده است.
| عسجدی مروزی، عبدالعزیز بن منصور | |
|---|---|
 | |
ولادت و وفات
وی در مرو متولد شد و در همان‌جا زیست. سال مرگش را در تذکره‌ها ٤٣٢ق ثبت کرده‌‌اند[۱].
شرح حال
از زندگی او اطلاع کاملی در دسترس نیست و این‌گونه آمده است که از شاعران دربار سلطان محمود غزنوی بوده و در سال فتح سومنات، در قصیده‌ای معروف، او را مدح گفته است. او از جمله شاعرانی است که آثارش به تاراج انقلاب‌های اعصار و قرون رفته و جز ابیات پراکنده‌ای که در تذکره‌ها و سفینه‌ها نقل شده، چیز زیادی از او بر جای نمانده است.
در کلام بزرگان
رضا قلی‌خان هدایت نوشته است: «زر کلامش بر محک اهل کمال کامل عیار و بی‌غل و غش شده، لاجرم سلطان مذکور را بدو الطاف غیرمحصور بوده، گویند سه‌هزار بیت دیوان دارد، اما به نظر حقیر نرسیده». محمد عوفی او را عسجد کان بلاغت و اختر آسمان فصاحت نامیده و خطه مرو را به وجود وی مباهی دانسته و دولتشاه افصح الفصحایش خطاب کرده که: «قصاید را متین و ملایم می‌گوید»[۲].
اساتید
چنانچه مشهور است او از شاگردان عنصری بوده و در این راه مقلد و پیرو او و از نخستین کسانی است که در شعر و سخن منظوم به صنایع بدیعی توجه کاملی دارد و در استفاده از کلمات غریب و الفاظ نامأنوس، اقتدار دارد[۳].
آثار
وی صاحب دیوان اشعار است. بخش قابل ملاحظه‌ای از اشعار او را هجوها و مدایح وی تشکیل می‌دهد؛ اما علت عمده شهرت او، به دلیل قصیده مصنوعی است که به عنوان شاهد صنعت تکریر در تذکره‌ها و کتاب‌های بدیع نقل شده است. قصاید او و چند پاره که باقیمانده قصاید وی است، از نظر وزن، قافیه، شکل ظاهر و گاهی از حیث طرح، به قصیده‌های عنصری شبیه است و اگر قبول کنیم که عسجدی شاگرد او بوده و به سال از او کمتر، باید سبک او را به تأیید قرینه‌های شعرش متأثر از اسلوب عنصری بدانیم[۴].
پانویس
منابع مقاله
شعبانیان، علیرضا، «تاملی در ساختارهای لفظی و معنایی شعر عسجدی مروزی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پژوهش‌های دستوری و بلاغی، بهار و تابستان 1395، شماره 9. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1207393