الصدق
كتاب الصدق، نوشته صوفی ابوسعید احمد بن عیسی خراز بغدادی (متوفی 286ق)، کتاب تعلیمى کوچکى برای مبتدیان است که نویسنده در آن تعالیم زاهدانه رایج در زمان خود را با تکیه بر چند مفهوم اساسى مثل صدق، صبر و اخلاق آورده است[۱]. این اثر با مقدمه قاسم سامرایی و تحقیق و تعلیقات پرفسور آرتور جان آربری (درگذشته 1969م) منتشر شده است.
| الصدق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابوسعید خراز، احمد بن عیسی (نويسنده)
سامرایی، قاسم (مقدمه‌نویس) آربری، آرتور جان (محشی) |
| ناشر | الوراق للنشر |
| مکان نشر | عراق - بغداد ** لبنان - بیروت |
| سال نشر | 2012م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | اخلاص - اخلاق اسلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /خ4ص4 247/25 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این کتاب، مشتمل بر مقدمه محقق، مقدمه نویسنده، شانزده باب و یک خاتمه است. محقق کتاب در مقدمه‌اش به شرح حال خراز پرداخته است. او اشاره کرده که تقریباً همه تراجم‌نویسان به اینکه خراز اولین کسی است که از علم فنا و بقا سخن گفته، اجماع دارند[۲].
کتاب با این عبارت آغاز می‌شود که: «خراز می‌گوید: به یکی از علما گفتم: کیفیت صدق و معنا و چگونگی عمل به آن را برایم توضیح بده و...»[۳]. نویسنده، صبر را اسم برای معانی ظاهری و باطنی دانسته است؛ معانی ظاهری سه قسم است: صبر بر ادای فرایض الهی در همه احوالات سختی و عافیت و بلا، سپس صبر بر محرمات و آخر صبر بر نوافل و مقربات بنده به خدا...[۴]. صدق در ورع را نیز خروج از تمامی شبهات و ترک همه مشتبهات دانسته است[۵].
خراز در خاتمه، عمل به مطالب کتاب را سبب سکون و اطمینان و رسیدن به عصمت می‌داند: «پس ای پرسنده از صدق و شرح طریق، اگر در راه صدق به آنچه از علم برای تو نوشتم، عمل کردی و این منازل را طی کردی... به راحت و سکون و طمأنینه خواهی رسید، پس به عصمت محاط خواهی شد و...[۶].
چاپ دیگری از این اثر، با تعلیقات عبدالمنعم خلیل ابراهیم در سال 1421 منتشر شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محقق و متن کتاب.
- شعبان‌زاده، مریم، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1390.