المستنیر فی القراءات العشر

المستنير في القراءات العشر، اثر ابوطاهر احمد بن علی بن عبیدالله بغدادی، معروف به ابن سوار (412-‌496ق)، با تحقیق عثمان محمود غزال، کتابی است پیرامون اختلاف قرائت در قرآن کریم که به زبان عربی نوشته شده است..

المستنیر فی القراءات العشر
پدیدآوران	ابن سوار، احمد بن علی (نويسنده) غزال، عثمان محمود (محقق)
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	2010م
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	قاریان عشره - قرآن - قرائت - قرائت‏های متواتر
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/‎‏الف‎‏2‎‏م‎‏5‎‏ ‎‏1389 75/35 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در دو بخش کلی ارائه شده است.

از جمله ویژگی‌های کتاب، اقدامات تحقیقی مفید و جامعی است که محقق در مورد آن انجام داده است، و نیز:

1. بررسی نسخ مختلف کتاب و رعایت قواعد املاء.
2. ثبت علایم ویراستاری.
3. تصحیح اغلاط داخل نصوص.
4. توضیح معانی غریبی که فهم آن‌ها نیازمند شرح و ایضاح بوده است.
5. ذکر ارقام آیات.
6. تنظیم فهارس به‌منظور تسهیل در دسترسی به مطالب و....

گزارش محتوا

در مقدمه ابتدا به اقداماتی که در راستای تحقیق و تصحیح کتاب صورت گرفته، اشاره گردیده و سپس، به زندگی‌نامه نویسنده پرداخته شده و مطالبی پیرامون نام، نسب، کنیه، لقب، سفرهای علمی در جهت کسب دانش، شیوخ در حدیث و اخبار، شاگردان او در قرائت و حدیث و جایگاه علمی وی، ارائه گردیده است.

در قسمت اول کتاب، به تعریف و بیان اهمیت علم قراءات پرداخته شده و در آن، قرائت‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. از جمله قرائات بررسی‌شده مربوط به علمای زیر می‌باشد: عبدالله بن کثیر مکی، نافع بن ابی‌نعیم، عبدالله بن عامر یحصبی، ابوعمرو بن علاء، ابوبکر عاصم بن ابی‌النجود، علی بن حمزه کسایی اسدی نحوی، ابوجعفر یزید بن قعقاع، ابومحمد اسحاق حضرمی و ابومحمد خلف بن هشام.

قسمت دوم، تحت عنوان «القراءات»، به بیان قرائت‌های مختلف قرآن کریم و بیان اختلافات موجود در مورد قرائت برخی از آیات، کلمات و حروف اختصاص یافته است؛ به‌عنوان مثال، درباره سوره بقره، به این نکته اشاره گردیده است که ابوجعفر، حروف مقطعه ابتدا سوره‌ها را در (ألم)، (ألمص)، (ألر)، (ألمر)، (کهیعص)، (طم)، (طس)، (یس)، (حم)، (عسق) را به تقطیع حروف همراه با سکت در اوایل سوره قرائت نموده و بر(ص)، (ق) و (ن و القلم) نیز وقف کرده است.

در این قسمت، اختلاف قرائت‌ها از سوره حمد آغاز و تا انتهای قرآن، ادامه یافته است.

آنچه باعث اهمیت کتاب شده، آن است که این اثر، تنها اثر به‌جای‌مانده از نویسنده می‌باشد که مورد استفاده مقریان پس از وی قرار گرفته است. از جمله ابن جزری در موارد فراوانی از این کتاب استفاده کرده و طرق روایت خود از این کتاب را به‌تفصیل ذکر نموده است.

وضعیت کتاب

از این کتاب نسخه‌هایی در کتابخانه نور عثمانیه و فیض‌الله استانبول موجود است.

فهرست مطالب و منابع و مصادر مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده است.

پاورقی‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها، توضیحاتی جامع و مفصل پیرامون برخی از کلمات و مطالب مطرح‌شده در متن، ارائه گردیده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. صفری نادری، حسن، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، تهران، 1369ش.