الإسراء و المعراج
الإسراء و المعراج، مجموعه‌ای است از دو کتاب «الآية الكبری في شرح قصة الإسراء»، اثر جلال‌الدین سیوطی (متوفی 911ق) و شرح ابوالفضل احمد بن علی بن حجر عسقلانی (متوفی 852ق) بر احادیثی که درباره اسراء و معراج پیامبر(ص) در صحیح بخاری، وارد شده است. این مجموعه، توسط محمد عبدالحکیم قاضی، گردآوری و تحقیق شده است.
| الإسراء و المعراج | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (نويسنده)
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) قاضی، محمد عبدالحکیم محمد (گردآورنده) |
| ناشر | دار الحدیث |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1422ق - 2002م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | م7ع6 145 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
سیوطی مطالب کتاب خویش را در چهار فصل، به شرح زیر، ترتیب داده است
در فصل نخست، به‌منظور آشنایی با اختلاف الفاظ اخبار، روایات و احادیث واردشده پیرامون اسراء و معراج پیامبر(ص)، به نقل و بررسی این روایات، پرداخته شده است. در این فصل، مجموعا پانزده روایت نقل شده که سیوطی، بهترین و متقن‌ترین آنها را حدیث حماد بن سلمه، از ثابت، از انس بن مالک دانسته که تعارضی در آن وجود ندارد[۱].
در فصل دوم، به بحث پیرامون حقیقت معراج پرداخته شده و این موضوع، مورد بررسی قرار گرفته است که آیا معراج و اسراء، در یک شب بوده یا خیر؟ کدام قبل از دیگری بوده؟ آیا در بیداری اتفاق افتاده یا در خواب؟ آیا، این دو امر ، یک بار اتفاق افتاده است یا دو بار یا بیشتر از آن؟ نظریه جمهور مفسرین، محدثین، فقها و متکلمین، این است که این دو امر، در یک شب و در بیداری اتفاق افتاده و ظواهر اخبار و روایات صحیح، بر این امر، توارد دارد. همچنین ظاهر آیه اول سوره اسراء: «سبحان الذي أسری بعبده» دال بر آن است؛ زیرا این‌گونه تسبیح، فقط در امور عظیم وارد شده و اگر این اتفاق، در عالم خواب و رؤیا رخ داده بوده، دارای چنان عظمتی، نبود و قریش به انکار آن مبادرت نمی‌ورزید[۲].
در فصل سوم، به بحث پیرامون تاریخ و مکان اسرا و معراج، پرداخته شده است. در این زمینه، اقوال و دیدگاه‌های مختلفی عنوان گردیده که با استفاده از روایات و شواهد، به بررسی آنها، پرداخته شده است. اقوال مطرح‌شده پیرامون مکان آغاز این سفر، عبارتند از: مسجدالحرام، بین مقام و زمزم، نزد حجرالاسود، منزل پیامبر(ص)، بیت ام‌هانی، بیت خدیجه(س) و شعب ابی‌طالب.
در آخرین فصل، به بیان بیست نکته درباره مبحث معراج و اسراء و حکمت‌های مختلف آن، پرداخته شده است[۳].
در بخش الإسراء و المعراج ابن حجر عسقلانی، که شرح وی بر باب اسراء و معراج بخاری است و آن را بر‌حسب معانی و موضوعات مرتب نموده، ابتدا، روایات متعددی در این‌باره با سند بخاری ذکر شده، سپس زیاداتی که در صحیح بخاری نیامده، خاطرنشان گردیده [۴] و آنگاه موضوعات و مطالب متنوعی پیرامون اسراء و معراج پیامبر(ص) مطرح گردیده است. این موضوعات را می‌توان در امور زیر، تقسیم‌بندی نمود:
- اسراء و سؤالات مطرح‌شده پیرامون آن، مانند اینکه چرا بیت‌المقدس؟ آیا اسراء و معراج در خواب اتفاق افتاده است یا در بیداری؟ آیا اسراء و معراج هر دو در یک شب اتفاق افتاده است؟ آیا اسراء متعدد بوده است؟[۵].
- معراج و امور مربوط به آن، مانند: زمان پایان یافتن آن، شق صدر نبی(ص)، براق و اوصاف آن و آسمان دنیا[۶].
- ملاقات پیامبر(ص) با سایر انبیا[۷].
- عجایبی که پیامبر در آسمان هفتم دید، از جمله بیت‌المعمور، فرشتگان، سدرة‌المنتهی و نهرهای آسمانی[۸].
- ملاقات با پروردگار[۹].
- فطری بودن اسلام[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
متن کتاب.