فلکی شروانی، نجمالدین محمد
نجمالدین محمد فلکی شروانی، (متوفی 577ق)، از شعرای قرن ششم هجری و از شاگردان ابوالعلای گنجوی است. دیوان اشعار وی با تصحیح طاهری شهاب و مقدمه‌ای ارزشمند منتشر شده است.
| فلکی شروانی، نجمالدین محمد | |
|---|---|
 | |
نام
نامش به روایت اکثر تذکره‌نویسان و به شهادت آثار باقیمانده خود او، محمد می‌باشد. محمدعلی مدرس تبریزی در «ریحانة الأدب» نام او را محمد مؤمن نوشته و رضاقلی‌خان هدایت در «مجمع الفصحا» و «امین احمد رازی» در تذکره «هفت اقلیم»، لقب او را نجم الدین یا افصح‌الدین نوشته‌اند و در سرآغاز یکی از نسخ خطی دیوان خاقانی و شرح عبدالوهاب حسینی بر اشعار خاقانی، لقبش را مؤیدالدین خوانده است[۱].
تقی‌الدین کاشانی در تذکره خویش، کنیه‌اش را ابوالنظام ثبت نموده و دولتشاه سمرقندی وی را سبحان ثانی و امین احمد او را فلک جهان ملاحت و قمر آسمان فصاحب خطاب کرده‌اند و بدیع‌الزمان فروزانفر در تذکره «سخن و سخنوران» گوید فلکی تخلصی است که در اشعار خود وی مکرر آمده و معاصرین هم او را بدین نام خوانده‌اند[۲].
ولادت
ولادت وی در اوایل قرن ششم هجری، در قصبه شماخی از توابع شروان اتفاق افتاده است[۳].
تحصیلات و اساتید
تحصیلات وی مرتب بوده و به‌خصوص در علم نجوم، دست داشت و گویا از همین جهت به فلکی ملقب گردید. وی را در زمره شاگردان ابوالعلای گنجوی آورده‌اند[۴].
مذهب
با وصف آنکه این شاعر در دربار شروانشاه و از مداحان و ندیمان خاص منوچهر بن فریدون که عقید شدیدی به طریقه اهل سنت داشته می‌زیسته، ولی از باقیمانده اشعارش چنین استنباط می‌شود که او برخلاف شعرا و درباریان هم‌عصر خویش، تمایل به روش شیعه و دوستی با خاندان علی(ع) داشته است[۵].
وفات
تاریخ درگذشت او را تقی‌الدین کاشی صاحب «خلاصة الاشعار» و آذر در «تذکره آتشکده» به سال 587ق نوشته‌اند و پروفسور هادی حسن آن را 540 ثبت نموده ولی قول صادق بن صالح اصفهانی در کتاب «شاهد صادق» که به سال 577ق می‌نویسد، صحیح‌تر به نظر می‌رسد[۶].
آثار
از فلکی شروانی امروزه به جز پاره‌ای قصاید و ترکیب‌بند و غزلیات و رباعیات، اثر دیگری در دست نیست. تذکره‌نویسان می‌نویسند که فلکی در فن نجوم، کتابی پرداخته و چنانکه آثارش گواهی می‌دهد، از علوم ریاضی بهره کافی و از علم اعلی هم آگاهی داشته است[۷].
پانویس
منابع مقاله
فلکی شروانی، محمد، «دیوان فلکی شروانی»، تصحیح طاهری شهاب، تهران، ابن سینا، 1345.