کلیات زلالی خوانساری
کلیات زلالی خوانساری، مجموعه اشعار زلالی خوانساری (احتمالا 970- زنده در 1025ق) است که با تصحیح و تحقیق سعید شفیعیون، منتشر شده است.
| کلیات زلالی خوانساری (سده یازدهم هجری قمری) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زلالی خوانساری، محمدحسن (نويسنده) شفیعیون، سعید (محقق) |
| ناشر | مجلس شورای اسلامی. کتابخانه، موزه و مرکز اسناد |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1384ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR۶۲۹۰ ۱۳۸۴ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کلیات اشعار زلالى به دو بخش «قصاید» و «ترکیبات و مثنویات» تقسیم شده که بخش اول آن شامل ۷۱ قصیده در توحید و مدح و منقبت چهارده معصوم(ع) و نیز قصیده‌اى در مدح شاه عباس صفوى است و بخش دوم آن سبعه سیاره و شامل هفت مثنوى به‌همراه دیباچه‌هایى است که به گمان عده‌اى، اثر طغراى مشهدى است. در آخر هم بخش مختصرى باعنوان اشعار پراکنده آمده که برگرفته از اشعار منسوب به زلالى از میان تذکره‌ها به‌ویژه «خلاصة الاشعار» است[۱].
اختلاف در تعداد قصاید او شاید به سبب حذف بخشى از آنها در نسخه‌ها باشد و همین امر مى‌تواند قول برخى منابع را تأیید کند که گفته‌اند: زلالى در مدح هریک از چهارده معصوم(ع) چهارده قصیده دارد، یعنى ۱۹۶ قصیده[۲].
شیوه زلالى در سرودن قصاید، نظیر مثنوی‌هاى اوست. او ضمن استقبال از شعراى پیشین مثل ظهیر، خاقانى و کاتبى نیشابورى و رقابت با آنان، در سرودن قصاید دشوار، طبع‌آزمایى کرده است. بااین‌همه، جز تعداد اندکى از قصایدش، آن‌هم بیشتر در تغزلات، مابقى به‌لحاظ هنرى هم‌ردیف مثنوی‌هاى او نیستند[۳].
ترتیب سبعه سیاره، که زلالى آنها را به‌لحاظ تناسب نام مثنوی‌ها با نام سیارگان هفت‌گانه فلکى آورده، چنین است:
- حسن گلوسوز بر وزن مخزن الاسرار، حاوى پندهاى زاهدانه در ۴۱ بخش با نام جلوه همراه با تمثیل‌هاى جداگانه؛
- شعله دیدار بر وزن مثنوى مولوى، دربردارنده مسائل اخلاقى و عرفانى در پنجاه بخش با نام شعله، همراه با تمثیل‌هاى جداگانه؛
- میخانه بر وزن حدیقه در ۴۱ بخش با نام قدح؛
- ذره و خورشید بر وزن «سبحة الابرار» جامى که بیشتر مناظره است تا منظومه؛
- آذر و سمندر بر وزن لیلى و مجنون نظامى که همانند مثنوى ذره و خورشید بیشتر ساختارى مناظره‌اى دارد تا روایى؛
- سلیمان‌نامه یا سلیمان و بلقیس بر وزن شاهنامه فردوسى؛
- محمود و ایاز بر وزن خسرو و شیرین نظامى که مشهورترین منظومه غنایى سبک هندى محسوب مى‌شود[۴].
پانویس
منابع مقاله
شفیعیون، سعید، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1395.