دیوان شانی تکلو

دیوان شانی تکلو، مجموعه اشعار وجیه‌الدین نسف‌آقا (953- 1023ق)، متخلص به «شانی» است که با تصحیح امیربانو کریمی، توسط انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تهران منتشر شده است.

دیوان شانی تکلو
پدیدآوران	نسف آقا، وجیه الدین (نويسنده) امیری فیروزکوهی، امیربانو (مصفا) (مصحح)
ناشر	انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1390ش
چاپ	1
موضوع	شعر کهن فارسی
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR۶۳۲۱/د۹
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شانی شاعری شیعی‌مذهب و خوش‌طبع بود که در پیروی و تقلید از بابافغانی، موفق بوده است. وی در مدح امیرالمؤمنین(ع) شعری سروده که شاه عباس صفوی او را با زر وزن کرد و آن زر را به او صله داد. خود وی در این‌باره، چنین می‌گوید:

زنجیر عدل گشت ترازوی روزگار		تا دست جود شاه بسنجید با زرم
ایزد دعای کافر مضطر روا کند		نومید نیستم که مسلمان مضطرم

اشعار وی، قریب به نه هزار بیت، شامل غزل، مثنوی، قصیده، مدح و ذم است و هنر شاعری وی در غزل‌سرایی است، اما قصیده و مثنوی هم دارد. نیمی از قصایدش در تولای به امیر مؤمنان علی(ع) و امام رضا(ع) و امام غایب(عج) و چند قصیده نیز در حکمت و وعظ و زهد و عرفان و قسمی دیگر در مدح شاه عباس و وزرا و دیگر بزرگان دربار اوست.

غزل‌های او ساده و روان، خالی از تکلف، سرشار از عاطفه و احساس و پرشور و حال است. غالب غزل‌ها، بیان حال واقعی او در عاشقی و توصیف معشوق‌ها و رفتار و معاملات آنان با عشاق و وصف جامعه و محیطی است که او دارد؛ مثلا قهوه‌خانه، میخانه، کوچه و بازار که او معشوق را در آن جاها می‌بیند و غالبا رقبای دیگر هم حضور دارند و آنچه بر عاشق بیچاره می‌گذرد، به زبان شعر در غزل می‌آید.

در مجموع شعر شانی ساده است و از این لحاظ، باید وی را پیرو مکتب وقوع بشمار آورد. شانی از چنین روشی پیروی می‌کند، منتها رگه‌هایی از مضمون‌‎آفرینی و خیال‌بافی در غزل دارد که شعر او را در حد فاصل مکتب وقوع و سبک هندی، قرار می‌دهد.

شانی شیفته شهر مشهد است و سال‌های پیری را - به فرمان شاه عباس که می‌خواست او را در اصفهان نگه دارد، اما اجازه خواست که در مشهد مجاور باشد - در آنجا به ‌سر برده است. وی این شهر را به سبب مرقد مطهر امام رضا(ع) دوست دارد و در مدایح متعددی که برای آن حضرت ساخته، اغلب از این شهر، سخن گفته است.

منابع مقاله

پیشگفتار انجمن.