حصول الرفق بأصول الرزق

حصول الرفق بأصول الرزق، نوشته محدّث، ادیب، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، آداب شرعی و اخلاقی و راه‌های جلب روزی و توسعه در معیشت را از دیدگاه روایی در دو حوزه گفتاری (اذکار) و رفتاری (اعمال) مطرح می‌کند.

حصول الرفق بأصول الرزق
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) حوینی اثری، ابوالفضل (محقق)
ناشر	حزب کمونیست ایران (مارکسیست لنینیست مائوئیست)
مکان نشر	مصر - طنطا
سال نشر	1410ق - 1990م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ر4س9 141/5 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• جلال‌الدین سیوطی نوشته است: چون بسیاری، از من درباره اذکار و ادعیه و افعالی پرسیدند که موجب توسعه در رزق و روزی می‌شود، این کتاب را در این موضوع تدوین کردم تا علاقه‌مندان بر اساس آن عمل کنند و مشکل تنگی معیشت حلّ شود.
• محقق کتاب، ابوالفضل حوینی اثری، نوشته است:

نویسنده در این اثر، 33 روایت آورده است که 17 حدیث از آن، ضعیف است و بقیه، یا حسن است یا صحیح و اندکی هم در منابع یافت نشد و روایات مشابهی را برای آن آوردم.

• حوینی اثری، با یادآوری اینکه امام سیوطی علی‌رغم همه دانش و توانایی علمی‌اش، در این کتاب، گرفتار لغزش‌هایی شده است، افزوده است: فقط کتاب خدای متعال است که اشتباه ندارد و سیوطی صدها کتاب نوشته است و کسی که زیاد می‌نویسد، گرفتار چنین اشتباهاتی می‌شود؛ زیرا مطالب را جمع می‌کند، ولی به‌خاطر مشغله‌های دیگر، فرصت بازخوانی و بازنگری ندارد و یا زمانی که می‌خواهد بازبینی کند، دیگر اجل مهلتش نمی‌دهد و به سرای باقی می‌شتابد؛ درحالی‌که نوشتارش پیراسته نیست. پس جای شگفتی نیست و نباید گفت: چگونه می‌شود که امام سیوطی بلغزد؟! در صورتی که هموست که کتاب التدريب را نوشته که یکی از اصول دانش حدیث‌شناسی و نقد حدیث است! چه، فقط پیامبر اکرم(ص) معصوم است و ما همگی در معرض لغزش هستیم.
• سیوطی در این کتاب، برخی از روایات ضعیف را نیز آورده است، در صورتی که عمل به حدیث ضعیف جایز نیست، چه در احکام؛ به جهت احتیاط که سیوطی هم گفته است و چه در فضایل اعمال؛ زیرا همه این موارد، از شریعت اسلامی است و این نظر ما و دانشمندانی چون بخاری و ابن مدینی است و....

ساختار و محتوا

این کتاب از 2 فصل به‌ترتیب ذیل تشکیل شده است:

1. ذکرها و دعاهایی که برای به ‌دست آوردن روزی وارد شده است.
2. رفتارها و فعالیت‌هایی که باعث گسترش رزق انسان می‌شود.

نمونه مباحث

• طبرانی در الأوسط از ابوهریره با سند نقل کرده است که او گفت: پیامبر(ص) گفت: هرکسی که بسیار گناه کرده است، پس از خدا مغفرت بطلبد و کسی که روزی‌اش اندک است، بگوید: «لا حول و لا قوة إلا بالله».
• با سند از امّ‌سلمه نقل شده است که او گفت: پیامبر(ص) بعد از نماز صبح می‌گفت: «اللهم إني أسألك رزقاً طيبا و علما نافعا و عملا متقبلا»؛ یعنی: خدایا از تو رزق و روزی پاک، دانش سودمند و عملکردی پذیرفتنی طلب می‌کنم.
• بخاری با سند از ابوهریره نقل کرده است که او گفت: پیامبر(ص) گفت: کسی که دوست دارد که رزق و روزی‌اش، گسترده و لغزشش فراموش شود، پس با ارحام و خویشانش نیکی کند.
• سعید بن منصور در سنن خودش و ابن منذر در تفسیر خود، با سند از طریق معمر، از حمزه، از عبدالله بن سلام نقل کرده است که او گفت: هرگاه دشواری یا تنگی بر خاندان پیامبر(ص) نازل می‌شد، آنان را به نماز فرمان می‌داد و این آیه را تلاوت می‌کرد: «وَ أْمُرْ أَهْلَك بِالصَّلَاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيها لَا نَسْأَلُك رِزْقا نَحْنُ نَرْزُقُك وَ الْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَىٰ» (طه: 132).
• احمد، نسایی و ابن ماجه با سند از ثوبان نقل کرده‌اند که او گفت: پیامبر(ص) گفت: گناهی که بنده خدا، مرتکب می‌شود، باعث محروم شدن او از روزی می‌شود.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.