دیوان ملا محمدرفیع واعظ قزوینی

دیوان ملا محمدرفیع واعظ قزوینی، مشتمل بر اشعار شاعر نامدار سده یازدهم هجری (1027-1089ق)، واعظ قزوینی است که با تصحیح و مقدمه سید حسن سادات ناصری منتشر شده است.

دیوان ملا محمد رفیع واعظ قزوینی
پدیدآوران	واع‍ظ ق‍زوی‍ن‍ی‌، م‍ح‍م‍د رف‍ی‍ع‌ (نويسنده) سادات ناصری، سید حسن (مصحح) سادات ناصری، سید حسن ( مقدمه نويس)
عنوان‌های دیگر	شاعر نامدار سده یازدهم هجری
سال نشر	1359ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 11ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR۶۵۸۵/د۹م
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

آن‌گونه که در مقدمه کتاب آمده، مصحح در تصحیح دیوان حاضر به دست‌نویس‌های فراوانی مراجعه کرده است و اشتباهات و نواقص را اصلاح کرده و در پانوشت آنها را تذکر داده است.‏

دیوان واعظ با این ابیات زیبا در ذکر نام خداوند آغاز شده است:

ای نام دلگشای تو عنوان کارها		خاک در تو، آب رخ اعتبارها
خورشید و مه، دو قطره ز باران فیض تو		مدّی ز جنبش قلمت روزگارها

‏

واعظ را از دانشمندان و خطبای بنام و از نویسندگان و شعرای مشهور سده یازدهم هجری باید شمرد. وی از علوم بیانی، عروض و معانی و بیان و بدیع بااطلاع بوده و اصطلاحات موسیقی را در سخن خود به‌کار داشته است. از دیوان او بعضی اطلاعات مربوط به جغرافیای اقتصادی و اجتماعیات می‌توان یافت و همچنین به امور مربوط به آموزش‌وپرورش عصر و زمان خود توجه داشته است و دیوانش خالی از مصطلحات و واژه‌های ورزشی و مکتب‌داری نیست. وی باآنکه عزلت‌جویی و گمنامی را دوست می‌داشت و ستایشگر گوشه‌نشینی بود و از سر وجد می‌سرود:

فیض گمنامی‌ام این بس که ز خلوتگه فقر		شغل دنیا نتوانست مرا پیدا کرد
گمنام بس‌‌که همچو وفا در زمانه‌ام		کس جز شکست راه نیابد به خانه‌ام

‏

با این وصف وی به موجب فراهم داشتن کمالات صوری و معنوی و به‌اقتضای پیشه خود، واعظی و شاعری، مردی نام‌‌آور شده است، اما خود شهرتش را از ارادت به اولاد علی(ع) می‌داند:

گرفت صیت سخن گر تو را جهان، واعظ

ز فیض مدحت اولاد بوتراب گرفت

بخش عمده دیوان اشعار او را غزلیات پوشش داده و تا صفحه 415 ادامه یافته است. پس از آن ابیات پراکنده، قصاید، رباعیات، تواریخ، مثنویات و تعلیقات اشعار واعظ ذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.