دیوان فرید اصفهانی (اسفراینی)

دیوان فرید اصفهانی (اسفراینی)، مجموعه اشعار خواجه فریدالدین احول اسفراینی اصفهانی، از شعرای قرن هفتم است که به اهتمام و تصحیح محسن کیانی، منتشر شده است.

دیوان فرید اصفهانی (اسفراینی)
پدیدآوران	ف‍ری‍د اح‍ول‌ (نويسنده) کیانی، محسن (مصحح)
ناشر	انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1381ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 7ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR۵۲۶۸/د۹
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هرچند دیوان فرید کامل نیست و آنچه در اثر حاضر موجود است، منتخبی است که شخص گزیننده‌ای، قسمتی را که با سلیقه و اندیشه و کار او مناسب بوده، برگزیده و باقی گذاشته است، ولی درعین‌حال، گزینشی است جامع و خوب؛ زیرا شامل قصیده، غزل، ترجیع‌بند و رباعی است و در واقع، دربرگیرنده انواع سروده‌هایی است که در آن زمان، معمول بوده و در ساختن آنها، از شاعری انتظار می‌رفته است.

بااینکه بیشتر قصاید موجود او، شامل مدیحه‌های درباری است، ولی اشعار توحیدی و دینی، اخلاقی و نعت پیامبر(ص) هم در میان آنها وجود دارد.

قصاید مدیحه او هم ضمن احتوای بر صنایع ادبی، شامل تعابیر لطیف و تشبیهات زیبا و معانی دقیق است؛ به‌طوری‌که قدرت ادبی و استعداد هنری او در آنها، کاملا متجلی است و از نظر هنری و زیبایی کلامی، می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

فرید باآنکه خراسانی است، ولی به سبب زمان زندگی‌اش در قرن هفتم و ظهور و نشو و نمایش در شیراز و اصفهان، سروده‌هایش به سبک عراقی است. دانش وسیع او به علوم ادبی و دینی و تسلطش بر زبان عربی، بدو امکان می‌داد که از لغات و ترکیبات عربی در سرودن اشعار خویش، استفاده کند؛ حتی یک غزل و ابیاتی چند، به زبان عربی، در دیوان او موجود است که نشان‌دهنده قدرت او در زبان عربی است. در قصیده شماره 58، آن‌قدر از واژه‌هایی که بر وزن تفعل است، استفاده کرده که می‌گوید: باب تفعل از من به فغان آمد. همچنین در قصیده‌های دیگر هم به اقتضای موقع و مورد، از آوردن آیات قرآنی و اساطیر مذهبی که ویژگی سبک عراقی است، استفاده کرده است. در قصیده‌های شماره 7 و 45، در ضمن مدح صدرالدین بقلی، به اهمیت خانقاه و ارزش آموزش‌های دینی و عرفانی او اشاره کرده و از برخی بزرگان صوفیه، نظیر بایزید و بوسعید و جنید نام برده است. ابیات نخستین قصیده شماره 32 او قصیده‌ای است کاملا عرفانی و اسلامی.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.